VINACHEM

Đại dịch CoVID-19 đã mang lại những tác động sâu rộng đối với thị trường cũng như các nhà sản xuất xút-clo, một mặt làm giảm nhu cầu clo nhưng mặt khác lại làm tăng giá xút.

Nhu cầu clo giảm

Trên thị trường hóa chất rộng hơn, tình trạng phong tỏa tại nhiều quốc gia trong đại dịch đã dẫn đến sự suy giảm nhu cầu hóa chất và xu hướng giảm giá mạnh. Đầu tháng 4-2020, chỉ số giá hóa dầu toàn cầu (IPEX) đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2009.

Tình hình tương tự cũng xảy ra đối với đa số các sản phẩm dẫn xuất của clo. Ví dụ, giá PVC đã giảm mạnh ở Mỹ, châu Á và châu âu.

Giá xuất khẩu PVC của châu âu đã giảm hơn 22% trong thời gian từ giữa tháng 3-2020 đến giữa tháng 4-2020. Trên thị trường nội địa, giá PVC tháng 4 tại châu âu giảm đáng kể, một phần do giá nguyên liệu etylen đã xuống thấp hơn. Trong bối cảnh hoạt động xây dựng ngưng trệ, nhu cầu ống PVC đối với mọi lĩnh vực đã giảm rất mạnh. Theo một nhà kinh doanh tại Thổ Nhĩ Kỳ, hoạt động kinh doanh các sản phẩm PVC diễn ra rất hạn chế, nhu cầu rất yếu.

Thị trường xây dựng và thị trường xe ôtô là những động lực chính đối với nhu cầu clo cuối dòng. Cả hai thị trường này đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi tình trạng phong tỏa hoạt động ở châu âu. Nhu cầu từ các dự án xây dựng mới đã giảm mạnh, còn ngành sản xuất xe ôtô gần như dừng hoạt động trên toàn thế giới.

Một nhà sản xuất PVC cho biết, nhu cầu PVC tháng 4-2020 khá thấp, có thể giảm hơn 30%. Các thị trường Anh, Pháp đã gần như ngừng hoạt động, chỉ có thị trường Hà Lan và Đức còn tương đối tốt.

Trong khi nhu cầu bọt PU khá ổn định cho đến nửa đầu tháng 3-2020, phần lớn các công ty hoạt động trong lĩnh vực sản xuất isocyanate đều dự tính nhu cầu sẽ giảm tối thiểu khoảng một nửa trong tháng 4 và hiện nay khó có thể dự báo sự suy giảm này sẽ kéo dài trong bao lâu.

Đồng thời, tình trạng phong tỏa toàn quốc kéo dài tại Ấn Độ - thị trường nhập khẩu quan trọng đối với dẫn xuất clo là EDC, VCM và PVC - đã làm giảm nhu cầu và tăng nguồn cung clo ở châu Á.

Trong khi đó, tình trạng phong tỏa ở một số nước Đông Nam Á như Malayxia và Philipin đã làm giảm tiếp những dấu hiệu về khả năng phục hồi nhu cầu và tăng áp lực lên hàng tồn kho. Do đó, nhiều nhà sản xuất xút-clo kết hợp tại châu Á đã giảm tỷ lệ vận hành công suất trong tháng 4 cũng như tháng 5.

Nguồn cung xút thắt chặt

Trái với xu hướng giảm giá ở phần lớn các thị trường hóa chất, giá nhiều sản phẩm đồng hành và sản phẩm phụ trên thị trường xút-clo và clovinyl, ví dụ xút, đã tăng do tỷ lệ vận hành công suất của các nhà máy giảm. Nhu cầu clo đã giảm nhanh hơn nhu cầu đối với sản phẩm xút ở phía bên kia của cân bằng xút-clo.

Nhu cầu xút tại châu âu được hỗ trợ bởi các ứng dụng như sản xuất giấy và bột giấy, xử lý nước, đây là những hoạt động tương đối ổn định. Mặt khác, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên nhu cầu xút trong những ứng dụng vệ sinh như chất tẩy trắng và xà phòng đã tăng.

Trong khi đó, sản xuất clo đã giảm ở châu âu, khiến cho nguồn cung xút bị thắt chặt.

Kết quả là giá xút tại châu âu đã tăng đáng kể, giá xút trung bình tại vùng Địa Trung Hải đã tăng từ 220 $ lên 285 $/tấn FOB trong thời gian từ cuối tháng 2-2020 đến giữa tháng 4-2020, tương đương mức tăng 30%. Trong cùng thời gian đó, giá xút trung bình khu vực Tây Bắc Âu đã tăng gần 43%, từ 192 $ lên 274 $/tấn FOB.

Trước nhu cầu của khách hàng nội địa, một số nhà sản xuất xút-clo tại Tây Bắc âu đã giữ lại một phần trong lượng xút dự định xuất khẩu.

Ngoài ra, sản lượng giảm do biên lợi nhuận trong sản xuất các dẫn xuất clo giảm cũng như kế hoạch chuyển đổi các nhà máy sắp tới ở Đông Bắc Á cũng sẽ dẫn đến tình trạng thắt chặt nguồn cung xút từ châu Á trong ngắn hạn.

Giá sản phẩm phụ tăng theo

Nguồn cung axit clohydric cũng bị thắt chặt do sản lượng xút-clo giảm, đặc biệt là nguồn cung HCl cho isocyanate - sản phẩm thường có nhu cầu thấp nên ít đạt được giá cao.

Phần lớn sản lượng HCl tại châu âu được sản xuất ở dạng sản phẩm phụ của ngành sản xuất isocyanate và vinyl. Vì vậy, sản lượng clo thấp hơn do nhu cầu giảm ở các thị trường cuối dòng như xe ôtô và xây dựng có khả năng sẽ gây ra tình trạng thắt chặt nguồn cung HCl.

Tác động thắt chặt nguồn cung đã bắt đầu thể hiện vào đầu năm 2020, giá hợp đồng HCl hàng năm tăng ở Tây Bắc Âu và Iberia khi nhu cầu trên thị trường isocyanate giảm xuống mức thấp kỷ lục.

Trong khi làm giảm nhu cầu HCl, tình trạng phong tỏa cũng ảnh hưởng đến nguồn cung HCl, dẫn đến xu hướng tăng thêm giá giao ngay.

Bối cảnh lịch sử

Đại dịch CoVID-19 và phản ứng của các nước trước đại dịch là những sự kiện chưa có tiền lệ trên thế giới. Tác động kinh tế dự kiến cũng vượt ra ngoài phạm vi thông thường. Chẳng hạn, Cơ quan ngân sách Anh dự báo nền kinh tế nước này có thể giảm 35% trong quý II.

Một ví dụ về tình hình rối loạn kinh tế ảnh hưởng đến thị trường xút-clo là cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009. Khi đó, nhu cầu xút-clo tại châu âu đã lao dốc mạnh, khiến cho tỷ lệ vận hành công suất trung bình trong ngành sản xuất xút-clo năm 2009 giảm gần 20% so với năm trước.

Một trong những tác động của cuộc khủng hoảng 2008-2009 là nguồn cung trên thị trường xút thắt chặt, giá FOB xuất khẩu tăng lên mức kỷ lục 800 $/tấn. Nhưng tác động này không kéo dài do các bên mua đã điều chỉnh lại theo tình hình và giảm nhu cầu xút, khiến cho trong năm tiếp theo giá xút rơi xuống gần mức thấp kỷ lục.

Theo một chuyên gia tại Công ty tư vấn thị trường ICIS, nhu cầu clo sẽ bị ảnh hưởng bởi sự sụt giảm mạnh của tăng trưởng GDP và nhu cầu cuối dòng yếu. Dự kiến, nhu cầu clo cho sản xuất PVC trong ngành xây dựng cũng như nhu cầu EDC và VCM sẽ giảm 10% so với năm 2019.

Các phân tích sơ bộ cho thấy, do đại dịch CoVID-19 nên nhu cầu clo ở châu âu năm 2020 có thể giảm 12% so với năm 2019.

đối với xút, các chuyên gia dự báo nhu cầu năm 2020 có thể giảm khoảng 10% so với năm 2019.

HV, theo ICIS 4-2020