VINACHEM

Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đã mang lại hai tín hiệu tích cực cho Việt Nam, đó là nguồn cung nguyên liệu polyme rẻ hơn từ Mỹ tăng mạnh và sự xuất hiện của dòng vốn đầu tư mới từ các nhà sản xuất chất dẻo Trung Quốc.

Việt Nam là quốc gia nhập khẩu polyme quan trọng trên thế giới, với khối lượng nhập khẩu PE, PP, PET và PVC trong năm 2018 ước tính khoảng 5,59 triệu tấn, trong đó lượng PE nhập khẩu khoảng 1,73 triệu tấn và PP khoảng 1,34 triệu tấn.

Từ trước đến nay, polyme nhập khẩu vào Việt Nam thường đến từ Trung Đông, Hàn Quốc và các nước Đông Nam á như Thái Lan, Malayxia, Singapo. Nhưng sự nổi lên của nguồn cung PE từ Mỹ đã bổ sung cho nguồn polyme nhập khẩu này. Nhiều sản phẩm polyme của Mỹ dự định xuất khẩu sang Trung Quốc thì nay lại tìm đường vào Việt Nam, đặc biệt là nhờ thuế nhập khẩu hấp dẫn của Việt Nam.

Trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, các nhà sản xuất Mỹ đã chuyển hướng ra khỏi Trung Quốc do những mức thuế cao đang được áp lên phần lớn polyme nhập khẩu. Ngày 15/10/2019, Trung Quốc đã tăng thuế đánh vào hàng nhập khẩu của Mỹ từ 25% lên 30%, trong số đó có một số sản phẩm polyme.

Trái lại, Việt Nam áp dụng mức thuế 0% đối với PE và 3% đối với PP nhập khẩu từ bên ngoài khu vực Đông Nam á. Các nước châu á được miễn thuế khi xuất PP sang Việt Nam.

Việt Nam không có ngành sản xuất PE và phụ thuộc hoàn toàn vào PE nhập khẩu, đồng thời cũng phụ thuộc vào nhập khẩu để đáp ứng 70% nhu cầu PP trong nước.

Phần lớn PE và PP được các nhà sản xuất bán trực tiếp vào Việt Nam hoặc thông qua các công ty kinh doanh quốc tế với các kênh phân phối trong nước. Trong những tháng gần đây, các công ty kinh doanh polyme trên quy mô toàn cầu như Vinmar và Tricon đã bắt đầu xuất khẩu PE xuất xứ từ Houston (Mỹ) mang thương hiệu của riêng họ sang Việt Nam và các nước châu á khác.

Đầu tư của Trung Quốc

Ngành sản xuất polyme của Việt Nam đang ngày càng thu hút nhiều vốn đầu tư mới từ các công ty Trung Quốc khi các công ty này dịch chuyển nhà máy của mình sang các nước khác để né những mức thuế cao mà chính phủ Trung Quốc đánh vào PE xuất xứ từ Mỹ. Trong năm nay, nhiều công ty sản xuất polyme như Formosa Plastic (Đài Loan), Sason (Nam Phi) và Exxon Mobil, Lyondellbasell,… đã gia tăng công suất PE mới tại Mỹ. Nhưng những hạn chế nhập khẩu của Trung Quốc đã giúp thúc đẩy sự nổi lên nhanh chóng của Việt Nam như thị trường thay thế cho sản phẩm từ những nhà máy mới này của Mỹ.

Làn sóng dịch chuyển sang Việt Nam của các công ty sản xuất chất dẻo Trung Quốc đã diễn ra tương đối nhanh, trong thời gian chưa đầy 1 năm từ khi chiến tranh thương mại Mỹ -Trung bắt đầu leo thang. Những nguồn vốn đầu tư này cũng vào Việt Nam như một phần trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm thúc đẩy sáng kiến “Vành đai và con đường” với mục đích gia tăng đầu tư tại các nước Đông Nam á và Trung á.

Các công ty gia công polyme của Trung Quốc có mặt ở Việt Nam đã nhanh chóng hành động để duy trì hoạt động kinh doanh đang bị ảnh hưởng nặng nề trước sự tăng trưởng chậm lại của các ngành tiêu thụ polyme cuối dòng như sản xuất xe ôtô và bao bì tại Trung Quốc.

Tuy Mỹ và Trung Quốc mới đây đã nối lại các cuộc đàm phán tại Washington, nhưng triển vọng đạt được giải pháp để chấm dứt chiến tranh thương mại giữa hai quốc gia vẫn còn rất xa vời.

Các nhà máy sản xuất chất dẻo mới của Việt Nam, phần lớn trong số đó thuộc sở hữu của các công ty Trung Quốc, không chỉ được hưởng lợi nhờ mua nguyên liệu nhựa PE giá rẻ từ Mỹ, mà còn có khả năng bán sản phẩm hoàn thiện sang châu Âu với thuế suất ưu đãi. Tháng 6/2019 EU và Việt Nam đã ký Hiệp định thương mại tự do (FTA), loại bỏ gần như toàn bộ thuế đánh vào hàng hóa giao dịch giữa 2 bên.

Việt Nam có thể nổi lên như đích xuất khẩu thay thế của các nhà máy sản xuất nhựa PP mới tại Trung Quốc, nằm gần biên giới Việt - Trung.

Lần đầu tiên sau nhiều năm, Việt Nam cũng sẽ bổ sung công suất sản xuất PP và PE trong những năm tới. Tập đoàn Hyosung Chemical của Hàn Quốc dự kiến sẽ đưa vào vận hành tổ hợp hóa dầu mới tại Bà Rịa - Vũng Tàu đầu năm 2021. Nhà máy polypropylen trong tổ hợp dự kiến sẽ có công suất 300.000 tấn PP/năm.

Về dài hạn, Công ty hóa dầu Long Sơn thuộc sở hữu của Tập đoàn SCG Thái Lan có kế hoạch đưa vào vận hành nhà máy PP 450.000 tấn/năm và nhà máy PE 1 triệu tấn/ năm tại Vũng Tàu vào năm 2024.

HV

Theo Chemistry & Industry, 1/2019