VINACHEM

Việc phân bón không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT kéo dài từ 2015 khiến doanh nghiệp sản xuất trong nước thiệt hại lớn, giá thành tăng, lợi nhuận giảm, vị thế cạnh tranh yếu.

Trên 10.000 tỷ đồng thuế GTGT phân bón không được khấu trừ

Tại dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi), Bộ Tài chính đang đề xuất, lấy ý kiến về việc áp thuế giá trị gia tăng 5% cho mặt hàng phân bón.

Theo Bộ Tài chính, hiện mặt hàng phân bón thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng (GTGT-VAT), vì vậy, các doanh nghiệp phân bón không được kê khai, khấu trừ thuế GTGT đầu vào hàng hóa, dịch vụ, bao gồm cả hoạt động đầu tư, mua sắm tài sản cố định phục vụ cho hoạt động sản xuất phân bón mà phải tính vào chi phí sản phẩm.

Việc này khiến giá thành tăng và lợi nhuận giảm, bất lợi trong cạnh tranh với phân bón nhập khẩu và không chủ động nguồn vốn để đầu tư, mở rộng sản xuất.

Theo cơ quan này, phần lớn phân bón nhập vào Việt Nam được các nước xuất khẩu xếp vào diện chịu thuế GTGT nên doanh nghiệp của họ được hoàn thuế đầu vào và có điều kiện hạ giá bán. Điều này gây bất lợi khi phân bón sản xuất trong nước phải cạnh tranh với phân bón nhập khẩu.

Theo thống kê sơ bộ của Bộ Tài chính, số thuế GTGT không được khấu trừ tính vào chi phí của doanh nghiệp phân bón theo Luật thuế 71 từ năm 2015 đến nay đã lên tới hơn 10.000 tỷ đồng.

Trước những khó khăn của doanh nghiệp, Hiệp hội Phân bón Việt Nam đã đề nghị các Bộ, ngành liên quan xem xét, điều chỉnh lại Luật thuế số 71 theo hướng cho doanh nghiệp được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.

Liệt kê một vài số liệu về hệ quả từ không khấu trừ thuế GTGT đối với phân bón, TS. Phùng Hà, Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho biết, tỷ trọng giá trị các mặt hàng phân bón chủ yếu tập trung trong nước, do đó, thuế GTGT có ý nghĩa lớn đối với các đơn vị trong ngành.

Cụ thể, thống kê của Hiệp hội từ năm 2020 về trước cho thấy, các doanh nghiệp sản xuất phân bón của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (bao gồm các doanh nghiệp sản xuất urea, DAP, supe lân, lân nung chảy, NPK) không được khấu trừ khoảng 400 - 650 tỷ mỗi năm. Hai doanh nghiệp sản xuất phân bón của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam là Phân bón Phú Mỹ và Phân bón Cà Mau từ 500 - 650 tỷ đồng mỗi năm.

Theo số liệu thống kê của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, số thuế GTGT không được khấu trừ tính vào chi phí của doanh nghiệp năm 2018 của một số đơn vị như sau: Công ty CP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc trên 141 tỷ đồng, Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao 142 tỷ đồng, Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình 113 tỷ đồng.

Theo số liệu của Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo), khoản thuế GTGT đầu vào của PVFCCo năm 2016 là 284 tỷ, năm 2017 là 371 tỷ, năm 2018 là 518 tỷ, năm 2019 là 358 tỷ, năm 2020 là 326 tỷ.

Như vậy, ước tính quy mô ngành phân bón Việt Nam ở mức hàng trăm nghìn tỷ đồng/năm và tỷ lệ thuế toàn ngành không được khấu trừ ở mức 5%, các đơn vị toàn ngành gánh chịu vài nghìn tỷ đồng/năm.

Kiến nghị áp thuế GTGT 5% đối với phân bón

Bên cạnh những khó khăn của doanh nghiệp toàn ngành phân bón khi không được khấu trừ thuế GTGT, Nhà nước cũng mất nguồn thu ngân sách do không thu được thuế GTGT ở khâu nhập khẩu và nông dân phải mua giá cao do các nhà sản xuất trong nước buộc phải đẩy chi phí thuế vào giá thành sản phẩm.

Do đó, các doanh nghiệp và Hiệp hội phân bón cùng Bộ Công thương đã kiến nghị chuyển phân bón sang đối tượng chịu thuế GTGT thuế suất 5%. Cùng với đó, Chính phủ đã rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, trong đó đề xuất nội dung kiến nghị chuyển mặt hàng phân bón từ đối tượng không chịu thuế GTGT sang đối tượng chịu thuế GTGT thuế suất 5%.

Đồng tình với quan điểm với Bộ Công thương và Chính phủ, TS. Phùng Hà cũng cho rằng con số 5% là hợp lý đối với thuế GTGT mặt hàng phân bón.

Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam phân tích, để tháo gỡ khó khăn và tạo điều kiện cho ngành sản xuất phân bón trong nước duy trì và phát triển ổn định, tạo sự công bằng giữa các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu, cần đưa mặt hàng phân bón từ không chịu thuế GTGT sang mặt hàng chịu thuế GTGT.

“Việc tháo gỡ khó khăn với ngành sản xuất kinh doanh phân bón thông qua áp dụng mức thuế GTGT sẽ giúp đơn vị trong ngành nâng cao nội lực, chia sẻ với người tiêu dùng và giảm giá bán. Điều này cũng sẽ giúp cho đông đảo bà con nông dân tiết kiệm được chi phí đầu vào. Đặc biệt, tạo điều kiện cho việc đầu tư vào các dự án sản xuất phân bón chất lượng cao, phân bón thế hệ mới”, TS. Phùng Hà nhấn mạnh.

Từ năm 2015 đến nay, Hiệp hội Phân bón Việt Nam đã có công văn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và một số cơ quan khác về việc sửa đổi Luật số 71, đưa mặt hàng phân bón vào đối tượng chịu thuế với mức thuế suất 0% hoặc 5%.

Năm 2015, tại Văn bản số 7050/VPCP-KTTH ngày 8/9/2015, Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến “đối với phân bón, giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan đánh giá tình hình thực hiện năm 2015 để đề xuất sửa đổi trong năm 2016”.

Năm 2020, tại Thông báo số 66/TB-VPCP ngày 27/2/2020, Văn phòng Chính đã thông báo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ “các bộ, ngành khẩn trương đề xuất, trình Thủ tướng Chính phủ các gói chính sách hỗ trợ về tín dụng, thuế, xuất khẩu và mở rộng thị trường nội địa, kể cả các giải pháp theo quy định phải báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội hoặc Quốc hội nếu thấy thực sự cần thiết”.

Thực hiện chỉ đạo nêu trên của Thủ tướng Chính phủ, Hiệp hội Phân bón Việt Nam đã có Văn bản số 299/HHPBVN ngày 3/3/2020 kiến nghị Bộ NN-PTNT, Bộ Công thương, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, trước đấy là văn bản gửi Tổ công tác của Thủ tướng, Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ trình Quốc hội để có thể sửa đổi Luật số 71/2014/QH13.

Cần chính sách thuế ưu đãi hỗ trợ doanh nghiệp

Bộ Tài chính cho biết, kinh nghiệm quốc tế cho thấy phân bón là mặt hàng phục vụ sản xuất nông nghiệp nên chính sách thuế GTGT (hoặc thuế hàng hóa dịch vụ, thuế bán hàng) của nhiều nước được thiết kế theo hướng ưu đãi hơn so với các mặt hàng thông thường khác.

Chính phủ nhiều nước đã thông qua các chính sách và chương trình hỗ trợ trên các phương diện khác nhau nhằm tạo điều kiện thuận lợi và thúc đẩy phát triển ngành phân bón, trong đó chính sách hỗ trợ về thuế cũng là công cụ thường được các nước sử dụng...

Do đó, để vừa thúc đẩy ngành sản xuất phân bón trong nước cạnh tranh được với phân bón nhập khẩu vừa thực hiện mục tiêu thu hẹp đối tượng không chịu thuế GTGT, Bộ Tài chính trình Chính phủ quy định áp dụng mức thuế suất thuế GTGT 5% đối với phân bón tại điểm b khoản 2 Điều 9 dự thảo Luật.

Nếu đề xuất tại dự thảo lần này được thông qua, người tiêu dùng mua phân bón sẽ chịu thêm khoản thuế GTGT 5%. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho rằng giá bán của các mặt hàng này được định giá theo cung - cầu thị trường, việc tính thuế ngược lại có thể giúp người tiêu dùng hưởng lợi.

Bộ phân tích hàng hóa, dịch vụ mua vào không chịu thuế hoặc thuế suất 5-10%, nếu tính thuế GTGT đầu ra là 5% doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước không phải nộp thuế này. Tức, số thuế đầu vào được khấu trừ với đầu ra hoặc hoàn thuế. Do đó, giá thành sản xuất phân bón được giảm xuống, hàng hóa sản xuất trong nước có thêm điều kiện cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu.

Cơ quan soạn thảo cũng cho rằng, do được khấu trừ GTGT, doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, có thêm nguồn lực mở rộng đầu tư, đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng và hạ giá bán. Theo đó, người tiêu dùng chọn hàng hóa trong nước sẽ hưởng lợi từ chính sách này.