VINACHEM

Trong hơn 10 năm qua, vai trò của Trung Quốc trên thị trường phân lân và các hợp chất phốtphat toàn cầu đã tăng mạnh. Từ chỗ chỉ chiếm 7% thị trường xuất khẩu DAP toàn cầu trong năm 2004, đến năm 2016 Trung Quốc đã chiếm 40% thị trường này. Công suất phốtphat của Trung Quốc hiện nay rất đa dạng và phong phú, chiếm khoảng 42% công suất amoni phốtphat trên toàn cầu trong năm 2017. Trung Quốc cũng có những công suất dự trữ lớn, có thể được sử dụng hoặc cắt giảm tùy theo tình hình giá cả trên thị trường quốc tế. Vì vậy, tỷ lệ sử dụng công suất phốtphat của Trung Quốc lẽ ra có thể được sử dụng như cơ chế cân bằng thị trường để giữ ổn định giá các sản phẩm này trên toàn cầu.

Mục đích chủ yếu của sản xuất phân lân tại Trung Quốc là đáp ứng nhu cầu của thị trường nội địa, nhưng sự tăng trưởng công suất trong những năm gần đây đã vượt xa nhu cầu tiêu thụ trong nước. Tình trạng cung vượt cầu trên thị trường nội địa đã trở thành yếu tố chính dẫn đến sự gia tăng mạnh xuất khẩu DAP/MAP của Trung Quốc và làm tăng cạnh tranh trên thị trường phốtphat cuối dòng.

Ngoài xuất khẩu của Trung Quốc, sự gia tăng sản lượng của Công ty Ma’aden tại Arập Xê-út cũng làm tăng thêm áp lực lên thị trường phốtphat toàn cầu. Công ty Ma’aden hiện đang vận hành một chuỗi cung ứng tổng hợp và được đánh giá là nhà sản xuất các hợp chất phốtphat với giá thành thấp nhất trên thế giới. Từ năm 2012, công suất xuất khẩu DAP của Ma’aden đã tăng thêm khoảng 3,5 triệu tấn. Hiện Công ty đang trong quá trình đưa vào vận hành thêm 3 triệu tấn công suất mới.

Đồng thời, Tập đoàn OCP của Marốc - nhà sản xuất quặng phốtphat quy mô lớn với giá thành thấp nhất - cũng đang trong những giai đoạn cuối cùng của kế hoạch mở rộng sản xuất với mục đích bổ sung 4 triệu tấn công suất hoàn thiện.

Nhìn chung, trong những năm gần đây nguồn cung từ Trung Quốc, Trung Đông và Bắc Phi (kết hợp với giá lưu huỳnh và giá amoniăc thấp) đã gây áp lực nặng lên giá của các hợp chất phốtphat trên thị trường thế giới.

Trong khi giá DAP/MAP hiện đang nằm ở những mức chi phí biên, lợi nhuận của các nhà sản xuất các hợp chất phốtphat đã phải chịu áp lực lớn. Tình hình hiện nay cho thấy tầm quan trọng của quy mô sản xuất lớn và/hoặc sản xuất tích hợp. Những công ty sản xuất quy mô lớn như Phosagro, EuroChem, Ma’aden và OCP thường đạt biên lợi nhuận cao nhất trong ngành. Mặt khác, những nhà sản xuất không có khả năng tự chủ 100% nguồn cung quặng phốtphat và/hoặc không có nguồn cung lưu huỳnh/amoniăc ổn định thì đang phải chịu áp lực ngày càng tăng.

Trong trung hạn, các đợt bổ sung công suất DAP và MAP sẽ diễn ra chủ yếu ở Marốc và Arập Xê-út, đây là những vùng có một hoặc nhiều ưu thế cạnh tranh về quy mô sản xuất lớn hoặc sản xuất tích hợp.

Công suất DAP và MAP của Trung Quốc cũng sẽ tăng, nhưng với tốc độ chậm hơn các nước khác trên thế giới và không có lợi thế về thị trường xuất khẩu. Hơn nữa, những nhà máy phốtphat mới của Trung Quốc có khả năng sẽ bù đắp sản lượng cho những nhà máy cũ bị đóng cửa do hoạt động không hiệu quả, vì vậy dẫn đến xu hướng hợp lý hóa ngành sản xuất phốtphat của nước này.

Trong trung hạn, với những động lực cung cầu trên thế giới hiện nay, đặc biệt là ở Trung Quốc, cùng với những thay đổi về giá nguyên liệu và những đợt cắt giảm/ hợp lý hóa sản xuất, có thể dự báo giá các hợp chất phốtphat sẽ tiếp tục chịu áp lực cho đến năm 2019 khi thị trường điều chỉnh theo các đợt bổ sung công suất với chi phí thấp, trong khi đó giá nguyên liệu sẽ duy trì ở mức tương đối yếu.

Sau năm 2019, giá các hợp chất phốtphat sẽ có triển vọng lạc quan hơn khi phần lớn các đợt điều chỉnh trên thị trường đã được thực hiện và sự tăng trưởng của nhu cầu sẽ hỗ trợ cho những công suất bổ sung.

TN

Theo ICIS News, 10/2017