VINACHEM

Trong số những mầm bệnh nguy hiểm nhất đối với con người có thể kể đến vi khuẩn gram âm với hai lớp màng bảo vệ bên ngoài. Bộ áo giáp hai lớp này ngăn không cho thuốc kháng sinh thâm nhập vào những vi khuẩn đó và cũng giúp chúng phát triển khả năng đề kháng chống lại thuốc kháng sinh.

Nay một nhóm nghiên cứu tại Đại học Tổng hợp McMaster (Canađa) đã tìm ra phương pháp làm suy yếu lớp màng bảo vệ bên ngoài của các vi khuẩn gram âm, khiến cho các loại thuốc kháng sinh mà trước đây không có hiệu quả có thể thâm nhập vào bên trong và tiêu diệt vi khuẩn - kể cả một số dòng vi khuẩn có khả năng kháng nhiều loại kháng sinh.

Tháng 2/2017, Tổ chức Y tế Thế giới WHO đã công bố danh sách những vi khuẩn gây bệnh khó khống chế nhất trên hành tinh của chúng ta. Ba loại vi khuẩn hàng đầu trong số đó là các vi khuẩn gram âm kháng nhiều loại thuốc kháng sinh. Chúng có thể gây ra bệnh phổi hoặc bệnh nhiễm trùng hệ thống, nguy hiểm đến tính mạng con người. Ngày nay, các bệnh nhân ngày càng bị lây nhiễm nhiều vi khuẩn như vậy trong các bệnh viện. Các bác sĩ đôi khi phải dùng đến biện pháp cuối cùng là điều trị những người bị lây nhiễm bằng các loại thuốc kháng sinh có hại đối với hệ thần kinh và thận của người bệnh. Nhưng vi khuẩn thậm chí còn phát triển cả sức đề kháng chống lại những loại thuốc cực mạnh đó, vì vậy chúng tạo thành nguy cơ nghiêm trọng đối với hàng phòng ngự cuối cùng của con người chống lại các vi khuẩn gram âm kháng nhiều loại thuốc kháng sinh.

Để giải quyết vấn đề trên, các nhà nghiên cứu tại Đại học Tổng hợp McMaster đã tìm kiếm những hợp chất có thể phá vỡ lớp màng bảo vệ bên ngoài của vi khuẩn gram âm. Sau nhiều nỗ lực thử nghiệm, họ đã phát hiện ra một hợp chất có khả năng như vậy, đó là pentamidin. Sau khi làm cho chuột bị lây nhiễm vi khuẩn acinetobacter baumanii kháng đa kháng sinh, các nhà nghiên cứu đã chữa khỏi bệnh cho những con vật này bằng cách cho chúng uống pentamidin kết hợp với các thuốc kháng sinh dùng để điều trị vi khuẩn gram âm với chỉ một lớp màng bảo vệ.

Theo một nhà nghiên cứu dược phẩm, pentamidin đã mang lại sức sống mới cho những loại thuốc mà các bác sĩ thường không sử dụng cho các trường hợp lây nhiễm vi khuẩn gram âm vì chúng không có khả năng vượt qua được lớp màng bảo vệ bên ngoài của vi khuẩn.

Một điều đáng chú ý là bản thân pentamidin hiện đang được sử dụng để điều trị các mầm bệnh đơn bào gây ra bệnh sốt ngủ và bệnh Leishmania. Như vậy, hợp chất này có thể được các cơ quan xét duyệt dược phẩm, ví dụ Cục Thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA), chấp thuận nhanh chóng vì nó đã được chứng minh là an toàn đối với con người.

Nghiên cứu mới nói trên hỗ trợ một quan điểm ngày càng phổ biến giữa các nhà khoa học hiện nay, đó là việc phát triển các loại thuốc làm suy yếu mà không tiêu diệt vi khuẩn sẽ có thể làm giảm quá trình tiến hóa của vi khuẩn, khiến cho chúng không thể phát triển khả năng kháng các loại thuốc kháng sinh. Một khi đã bị suy yếu, vi khuẩn có thể bị tiêu diệt bằng những loại thuốc mà bình thường không có tác dụng.

Từ trước đến nay mới chỉ có một trường hợp đã áp dụng thành công chiến lược như trên: Đó là những vi khuẩn có khả năng kháng các loại thuốc kháng sinh với vòng beta-lactam trong cấu trúc (loại thuốc kháng sinh phổ rộng, bao gồm cả penixilin). Những vi khuẩn kháng kháng sinh này có những enzym có thể phá vỡ cấu trúc của vòng beta-lactam. Vì vậy, các bác sĩ đã cho bệnh nhân uống thuốc ức chế enzym phân hủy beta-lactam cùng với thuốc kháng sinh dạng beta-lactam để tiêu diệt vi khuẩn

HV

Theo Chemical & Engineering News, 3/2017