VINACHEM

Sự thay đổi của các kênh thương mại quốc tế và những tính toán về các công suất xuất khẩu mới đã tạo ra tình trạng dao động mạnh trên thị trường amoniăc trong năm 2018. Triển vọng cung cầu trên toàn cầu hiện đang cân bằng khá tốt, các nhà kinh doanh cũng thận trọng không đẩy giá lên quá nhanh trong bối cảnh nguồn cung từ các nhà máy mới đang chuẩn bị tiếp cận thị trường xuất khẩu.

Nguồn cung amoniăc đã bị thắt chặt trong quý II/2018 do nhu cầu mạnh từ các thị trường châu á, thời gian bảo dưỡng kéo dài ở nhiều nhà máy và giá khí thiên nhiên cao. Tình hình đó khiến cho các bên tham gia thị trường không muốn mua hàng theo phương thức giao ngay và theo dõi chặt chẽ tiến bộ ở các nhà máy mới tại Mỹ, Inđônêxia, Nga với kỳ vọng giá sẽ giảm mạnh nếu những nhà máy đó vận hành hết công suất.

Ba nhà máy amoniăc quy mô lớn đang trong quá trình đưa vào vận hành trong năm 2018. Tại Mỹ, dây chuyền amoniăc 750.000 tấn/năm tại Freeport đã sản xuất lô hàng xuất khẩu đầu tiên. Nhà máy Freeport sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm sự phụ thuộc của Mỹ vào hàng nhập khẩu cũng như tăng xuất khẩu amoniăc của Mỹ.

Hơn nữa, nhà máy amoniăc 660.000 tấn/ năm tại Panca Amara Utama (PAU) ở Inđônêxia đã cho ra những mẻ sản phẩm đầu tiên vào tháng 7/2018 và cho thấy đang tiến gần tới mục tiêu sản lượng. Nhà máy sẽ bổ sung sản phẩm vào nguồn cung toàn cầu sau khi đã chậm đưa vào vận hành gần 8 tháng so với kế hoạch ban đầu. Đến cuối năm 2018 hoặc đầu năm 2019, nhà máy công suất 890.000 tấn/năm của Công ty Eurochem tại Kingisepp (Nga) cũng sẽ tham gia vào nguồn cung amoniăc toàn cầu.

Tuy trong thời gian tới sản lượng bổ sung từ các nhà máy nêu trên chắc chắn sẽ tiếp tục duy trì áp lực lên thị trường, nhưng hiện vẫn chưa rõ thời điểm những nhà máy đó có thể sản xuất và duy trì đều đặn nguồn cung hàng xuất khẩu ra thị trường quốc tế, vì vậy hoạt động mua bán giao ngay trên thị trường amoniăc trong năm 2018 vẫn tiếp tục duy trì trong tình trạng không có xu hướng chắc chắn.

Các kênh thương mại mới

Song song với làn sóng bổ sung công suất mới, thị trường amoniăc đang trải qua giai đoạn chuyển biến nhanh với những kênh thương mại mới được mở ra để đáp ứng nhu cầu đang tăng ở các thị trường phi truyền thống. Nhập khẩu vào Mỹ giảm mạnh được bù đắp lại bằng sức mua tăng mạnh ở Marốc và Trung Quốc, trong khi đó sự gia tăng vận chuyển hàng hóa trên những tuyến đường dài hơn đã kéo theo chi phí mới và rủi ro liên quan cho các bên mua bán.

Những thay đổi của động lực thương mại đã tạo ra thay đổi trong cân bằng cung cầu giữa các thị trường ở phía Tây và phía Đông kênh đào Suez. Nhu cầu mạnh ở Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan cũng như tình trạng thiếu hàng giao ngay ở Đông Nam á và Trung Đông khiến cho đã ngày càng nhiều sản phẩm được chuyển từ Yuzhny (Nga) và Trinidad (Cộng hòa Trinidad và Tobago) sang các thị trường phía đông. Nhà máy mới của Inđônêxia tại Panca Amara Utama sẽ giúp giảm một phần áp lực của nhu cầu thị trường Đông Nam á, nhưng các nhà kinh doanh vẫn phải tiếp tục tìm kiếm những nguồn cung khác để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Trinidad - khu vực xuất khẩu amoniăc lớn nhất thế giới với lượng xuất khẩu đạt 5 triệu tấn/năm - hiện đang chuyển dịch nhiều sản phẩm hơn về phía Tây Bắc châu Âu, Marốc và các thị trường phía đông, thay cho các khách hàng truyền thống ở Mỹ. Tuy nhiên, Trinidad vẫn tiếp tục phải chịu cảnh bị cắt giảm nguồn cung khí thiên nhiên, hơn nữa một số nhà máy cũ ở đây có khả năng sẽ phải trải qua các đợt bảo dưỡng dài ngày. Khi các nhà máy mới ở Mỹ đi vào vận hành hết công suất, một số nhà máy ở Trinidad có thể sẽ đứng trước rủi ro phải đóng cửa. Mỹ vẫn tiếp tục là quốc gia mua amoniăc nhiều nhất trên thế giới, nhưng lượng nhập khẩu hiện chỉ còn khoảng 3,7 triệu tấn/năm, giảm khoảng 50% so với 5 năm trước. Sự sẵn có của nguồn cung khí thiên nhiên giá rẻ dưới tác động của cuộc cách mạng khí đá phiến đã cho phép Mỹ khởi động lại hoặc sửa chữa một số nhà máy amoniăc trước đây đã ngừng hoạt động. Xu hướng này đang diễn ra song song với việc đưa vào vận hành các nhà máy mới.

Triển vọng cung cầu

Nhu cầu amoniăc toàn cầu ước tính đạt 186 triệu tấn trong năm 2018 với động lực chủ yếu là sản xuất phân bón, cụ thể là sản xuất urê. Năm 2017, tiêu thụ urê toàn cầu ước tính đạt 180 triệu tấn. Xu hướng tăng trưởng nhu cầu phân bón được dự báo sẽ tiếp tục duy trì trong những năm tới do nhu cầu lương thực thực phẩm ngày càng cao và do sự tăng trưởng dân số.

Ngoài nước Mỹ thì triển vọng nhu cầu amoniăc đang tập trung xung quanh 3 quốc gia với tốc độ tăng trưởng nhập khẩu nhanh nhất: Trung Quốc, Marốc và Thổ Nhĩ Kỳ.

Trung Quốc là quốc gia có tốc độ mua amoniăc tăng nhanh nhất, chỉ riêng trong năm 2017 đã nhập khẩu 720.000 tấn, tăng 54 % so với năm trước. Dự kiến, nhập khẩu amoniăc của Trung Quốc sẽ đạt 1 triệu tấn trong năm nay, với lượng nhập khẩu chỉ riêng quý I/2018 đã đạt trên 255.000 tấn.

Tại Marốc, nhu cầu mua hàng năm của Công ty OCP đạt khoảng 1,45 triệu tấn trong năm 2017, tăng 40% so với năm trước, tuy tốc độ nhập khẩu năm 2018 đã chậm lại (659.000 tấn trong 5 tháng đầu năm 2018, tăng 3%). Công ty OCP dự định sẽ nhập 1,8 triệu tấn amoniăc trong năm nay để cung cấp cho Trung tâm phốtphat của mình tại Jorf.

Tại Thổ Nhĩ Kỳ, lượng nhập khẩu năm 2017 đạt 780.000 tấn, tăng 31% so với năm trước. Nhập khẩu amoniăc vào Thổ Nhĩ Kỳ đang tăng với tốc độ tương tự năm 2018, đạt 340.000 tấn trong 5 tháng đầu năm, tăng 25% so với cùng kỳ năm trước.

Lượng amoniăc nhập khẩu vào ấn Độ dự kiến sẽ duy trì ở mức 2,3 triệu tấn trong năm nay, nhưng đang có những câu hỏi về việc ấn Độ sẽ vẫn giữ nguyên lượng mua từ Iran hay sẽ tìm kiếm những nguồn cung khác.

Quan hệ đang xấu đi giữa Washington và Teheran cũng như những biện pháp trừng phạt mới của Mỹ đối với Iran có khả năng sẽ ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu amoniăc của iran trong thời gian tới, đặc biệt là trong mối liên quan với việc thanh toán qua ngân hàng. Hiện tại khó có thể dự báo phạm vi thực sự của những tác động đó đối với xuất khẩu amoniăc của Iran, nhưng vấn đề này sẽ dần sáng tỏ trong những tháng tới. Thị trường nhập khẩu lớn nhất đối với amoniăc của Iran hiện nay là ấn Độ.

Ở châu Âu, một số nhà máy amoniăc đang kéo dài chu kỳ bảo dưỡng mùa hè do giá khí thiên nhiên tăng cao. Một số nhà máy lớn đã tạm dừng hoạt động cùng lúc trong tháng 6, do đó gây ra tình trạng khan hiếm chưa từng thấy đối với sản phẩm phụ CO2. Giá khí thiên nhiên cao đang tạo áp lực đáng kể lên chi phí vận hành của các nhà sản xuất và hỗ trợ tăng giá amoniăc giao ngay. Một số công ty khách hàng đã lựa chọn việc mua hàng giao ngay trên thị trường quốc tế, do đó làm cho nguồn cung hàng giao ngay trên thị trường càng khan hiếm, tạo áp lực tăng giá trong những tháng mùa hè mà theo truyền thống thường có ít giao dịch.

Nguồn cung sít sao hỗ trợ giá

Sau một số tháng tăng khá đều trong bối cảnh nguồn cung toàn cầu sít sao, giá amoniăc toàn cầu hiện nói chung đứng ở những mức tương tự như đầu năm. Giá amoniăc tại Yuzhny đã tăng từ chỉ 220 USD/ tấn FOB vào cuối tháng 4 lên 280 USD/ tấn FOB cuối tháng 7/2018, đây là mức tăng khá chậm trong thị trường thường dao động mạnh khi nguồn cung sít sao. Giá amoniăc ở cảng Tampa (Mỹ) nhìn chung dao động theo xu hướng giá ở Yuzhny, giá hợp đồng tháng 8 mới đây được xác định ở mức 310 USD/ tấn CFR.

Tình hình trên cho thấy giá amoniăc giao ngay khó có khả năng sẽ tăng mạnh do bên bán sẽ cẩn thận hơn khi định giá trong bối cảnh giá ngắn hạn đang được hỗ trợ tốt. Nhưng các yếu tố hỗ trợ cho giá giao ngay sẽ giảm đi trong những tháng cuối năm khi bên mua có nhiều lựa chọn hơn.

Nhìn chung, trong nửa đầu năm 2018 thị trường amoniăc đã mạnh hơn nhiều so với dự kiến của các công ty phân tích thị trường. Nhưng rủi ro giảm giá sẽ tiếp tục tăng, đặc biệt với việc đưa vào vận hành dự án của Công ty Eurochem tại Kingisepp cuối năm nay. Khi đó, đến tháng 12/2018 thị trường sẽ có khả năng dư thừa 150.000 tấn amoniăc, nhiều chuyên gia dự báo một đáy giá mới của thị trường sẽ hình thành.

Trong năm 2018, thị trường amoniăc đã trải qua mức đáy vào tháng 4, khi giá giảm đến 220 USD/tấn FOB. Đó là thời điểm nhà máy Portside của Công ty Odessa (Ucraina) tạm dừng vận hành để bảo dưỡng, gây ra sự đảo ngược tâm lý thị trường. Tuy nhiên, các nền tảng của thị trường trong năm 2018 đã tỏ ra mạnh hơn trước, vì vậy giá amoniăc khó có thể giảm xuống đến mức 190 USD/ tấn FOB tại Yuzhny - mức đáy của thị trường trong năm 2017.

Giá tất cả các nhiên liệu như dầu mỏ, khí thiên nhiên và than đều tăng và được dự báo sẽ duy trì ở mức cao trong các tháng còn lại của năm.

Theo đánh giá của các công ty phân tích thị trường, nếu giá amoniăc giảm xuống dưới 205 USD/tấn FOB tại Yuzhny, nhiều nhà máy tại Nga sẽ dừng hoạt động.

Trên thị trường hàng hóa, amoniăc giao ngay đang chịu áp lực tăng giá do chi phí vận chuyển đã tăng 20% trong 6 tháng đầu năm. Giá thuê tàu định hạn loại 35.000 m3 đang giữ ở mức cao, khoảng 425.000 USD/ngày. Đội tàu vận chuyển amoniăc duy trì ở khoảng 70 tàu, nhưng chỉ một số ít tàu sẵn có cho thị trường hàng hóa giao ngay.

Xu hướng thị trường

Các thị trường phía đông và tây kênh đào Suez được dự báo sẽ lại trải qua những xu hướng trái chiều trong nửa đầu năm 2019: các thị trường Đông á sẽ rơi vào tình trạng khan hiếm nguồn cung, trong khi đó sản lượng ở các khu vực phía tây sẽ tăng lành mạnh. Thị trường amoniăc toàn cầu sẽ rơi vào tình trạng thiếu nguồn cung trong các tháng 1 và 2, nhưng trong 4 tháng tiếp theo sẽ chuyển về hướng dư thừa nguồn cung, giá amoniăc tại Yuzhny được dự báo sẽ đạt 250 USD/tấn FOB.

Tuy triển vọng thị trường có vẻ có lợi cho phía bên mua trong quý II năm tới, nhưng các nhà sản xuất có khả năng sẽ thay đổi chiến lược trước khi đó và điều chỉnh hoạt động để cung ứng nhiều hơn amoniăc cho sản xuất urê cũng như cho thị trường nội địa.

Về cơ bản, thị trường vẫn nằm trong tình trạng cung vượt cầu dài hạn, nhưng giá giao ngay có khả năng sẽ được quyết định bởi nhu cầu trong năm tới của các thị trường đích quan trọng như Trung Quốc, ấn Độ, Marốc, Thổ Nhĩ Kỳ cũng như lượng hàng dành cho xuất khẩu của các nhà máy mới tại Mỹ, Inđônêxia và Nga.

Tâm lý thị trường vẫn chịu ảnh hưởng chủ yếu của tình hình cung ứng ở Nga và Trung Đông cũng như khả năng của các nhà sản xuất ở cả hai khu vực trong việc giảm nguồn hàng giao ngay, qua đó giữ cho giá amoniăc tương đối ổn định bất chấp những đợt bổ sung công suất mới.

TN

Theo World Fertilizer, 10/2018