VINACHEM

Cách đây không lâu, không ít công ty hóa chất châu Âu đang đứng trên bờ vực phá sản. Nhiều công ty đã hết sức lo ngại và bi quan trước áp lực cạnh tranh mới từ phía Trung Quốc cũng như các nước Vùng Vịnh. Bên cạnh đó, công nghệ nứt vỡ thủy lực đã giúp Mỹ phát hiện những nguồn cung mới khí đá phiến dồi dào và rẻ tiền, tăng thêm sức mạnh cho công nghiệp hóa chất Mỹ - đối thủ cạnh tranh truyền thống của châu Âu.

Khi đó, công nghiệp hóa chất châu Âu đã rơi vào tình thế nguy hiểm thực sự, tương tự như ngành dệt may của châu lục này trước đây.

Quá trình hồi phục

So với 4 năm trước, bức tranh ngày nay của CNHC châu Âu đã thay đổi hoàn toàn. Trong 4 năm qua, CNHC khu vực này đã trải qua một thời kỳ chuyển đổi và hồi phục một cách nhanh chóng, đầy bất ngờ.

Có thể nói, hiện tại CNHC châu Âu đang ở trong tình trạng tốt hơn so với bất cứ khi nào trước đây, thậm chí còn đuổi kịp và vượt các đối thủ ở Mỹ cũng như châu á. Nhờ sự phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua, CNHC châu Âu đã có thể đứng vững với áp lực cạnh tranh từ phía bên kia bờ Đại Tây dương cũng như các khu vực khác trên thế giới.

Đặc biệt, trong 3 quý đầu năm 2017 lĩnh vực sản xuất hóa chất tại châu Âu đã hồi phục nhanh chóng cùng với sự tăng trưởng kinh tế chung của EU, được thúc đẩy bởi nhu cầu tiêu dùng cũng như hoạt động đầu tư mở rộng sản xuất. Trong đó, sự tăng trưởng của những lĩnh vực sản xuất công nghiệp tại EU, như sản xuất xe ôtô, xây dựng, sản xuất vật liệu kim loại, hàng điện tử,… đã trở thành động lực cho sự gia tăng nhu cầu hóa chất trong khu vực. Hơn nữa, hóa chất sản xuất tại EU đang được xuất khẩu ngày càng nhiều sang các khu vực khác như châu á và Nga.

Theo Tổng giám đốc Hội đồng hóa chất EU (CEFIC), những động lực giúp cho công nghiệp hóa chất EU đạt sản lượng cao nhất vẫn đang tiếp tục được duy trì. Điều này không chỉ hỗ trợ cho sự tăng trưởng kinh tế mà còn tạo ra những đổi mới khi nhiều giải pháp do CNHC đưa ra đã giúp phát triển những công nghệ tiên tiến ở hầu hết tất cả các lĩnh vực của kinh tế EU, từ điện tử tiêu dùng đến dược phẩm. Sự đóng góp của CNHC cũng là yếu tố then chốt để định hình quá trình chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn với hiệu quả sử dụng nguyên liệu cao, giảm phát thải khí cacbon.

Với 1,2 triệu người làm việc, CNHC hiện chiếm 1,1% GDP của EU và đang cung ứng cho hầu như tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế, đồng thời cũng là nhà đầu tư lớn thứ ba trong các ngành sản xuất của EU.

Sản lượng hóa chất vượt mức trước khủng hoảng

Năm 2016, EU là khu vực đạt tổng doanh số hóa chất cao thứ hai trên thế giới với 597 tỷ USD, chỉ đứng sau Trung Quốc.

Năm 2017, sản lượng công nghiệp hóa chất EU tiếp tục phát triển tốt, đạt tốc độ tăng trưởng 3,6% trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 12/2017, trong khi đó sản lượng của tất cả các lĩnh vực sản xuất hóa chất đều tăng. Tổng sản lượng hóa chất đã lần đầu tiên vượt qua mức đạt được trước khi xảy ra khủng hoảng kinh tế. Đặc biệt, sản lượng hóa chất chuyên dụng và hóa chất phục vụ hàng tiêu dùng đã vượt xa mức trước khủng hoảng.

Nhờ sự tăng trưởng mạnh mẽ của nhu cầu hóa chất, tỷ lệ sử dụng công suất trong CNHC châu Âu đã đạt 84,2% trong quý IV/2017. Công suất hóa chất cũng cao hơn 3,5% so với mức trung bình của 20 năm trước.

Tiêu thụ và xuất khẩu hóa chất phát triển tích cực

Trên thị trường hóa chất, tiêu thụ hóa chất tại thị trường nội địa của EU (bao gồm doanh số hóa chất trong khu vực và hóa chất nhập khẩu) đã phát triển tích cực trong năm 2017. Giá trị tiêu thụ hóa chất từ đầu năm đến tháng 11/2017 đã tăng đáng kể, đạt 442 tỷ Euro, cao hơn 8,6% so với cùng kỳ năm trước.

Đồng thời với sự phát triển của nhu cầu, giá hóa chất trên thị trường EU đã tăng 5,1% trong 11 tháng đầu năm 2017. Phần lớn các lĩnh vực hóa chất đều đã có thể tăng giá sản phẩm, tuy nhiên các sản phẩm sơn và các sản phẩm bảo vệ thực vật chỉ đạt mức tăng vừa phải là 1%.

Mặt khác, xuất khẩu hóa chất của EU trong 11 tháng đầu năm 2017 cũng tăng mạnh 7,2% so với cùng kỳ năm trước, đạt 142,8 tỷ Euro. Xuất khẩu hóa chất của tất cả các lĩnh vực hóa chất đều tăng, đặc biệt khối lượng xuất khẩu đến Trung Quốc cũng như các nước châu á khác và các nước châu Âu khác (kể cả Nga) đã tăng đáng kể. Nhờ vậy, công nghiệp hóa chất EU đã đạt thặng dư 44,5 tỷ Euro trong thương mại hóa chất.

Triển vọng trong thời gian tới

Theo các dữ liệu khảo sát của EU, những đánh giá mới nhất về triển vọng sản xuất kinh doanh hóa chất trong khu vực đã trở nên tích cực hơn so với những dự báo trước đây. Phần lớn các công ty cho rằng môi trường hoạt động sản xuất kinh doanh hóa chất vẫn duy trì ở mức thỏa đáng và đã được cải thiện trong quý IV/2017.

Niềm tin của các doanh nghiệp hóa chất EU vào triển vọng phát triển của ngành hiện đang cao hơn nhiều so với mức trung bình nhiều năm.

Triển vọng năm 2018 đối với CNHC châu Âu được đánh giá là tích cực, tuy tốc độ tăng trưởng có khả năng sẽ giảm nhẹ xuống còn 2%. Nhìn chung, CNHC châu Âu vẫn đang đứng trước rủi ro của sự suy giảm hoạt động đầu tư trong bối cảnh giá năng lượng và nguyên liệu cao cũng như chi phí cao nhằm giảm phát thải khí cacbonic theo hệ thống giao dịch phát thải của EU.

Mặt khác, CNHC châu Âu sẽ tiếp tục phải đương đầu với áp lực cạnh tranh quyết liệt từ phía Trung Quốc cũng như các nước NAFTA - đây là những quốc gia hiện đang nắm quyền chi phối thị trường hóa chất toàn cầu.

Thế Nghĩa

Tổng hợp 3/2018