VINACHEM

Những đợt thanh tra môi trường quyết liệt và đóng cửa nhà máy sau đó tại Trung Quốc đang gây ra những làn sóng tác động đến toàn bộ chuỗi cung ứng hóa chất trên toàn cầu. Những chấn động này được dự báo sẽ còn tiếp diễn trong thời gian tới.

Trong 2 năm qua, nỗ lực của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong việc ưu tiên cao hơn cho vấn đề bảo vệ môi trường và cải thiện chất lượng không khí so với tăng trưởng GDP đã mang lại những tác động thực sự.

Theo tạp chí Y học The Lancet, cuộc khủng hoảng ô nhiễm môi trường đã dẫn đến 1,8 triệu trường hợp tử vong sớm tại Trung Quốc trong năm 2015.

Vì vậy, chính phủ đã quyết định hành động để cải thiện tình hình và ngăn ngừa những rủi ro liên quan đến bất ổn xã hội.

Số liệu thống kê của năm trước đã cho thấy quy mô của chương trình chống ô nhiễm môi trường tại Trung Quốc với những kết quả đáng chú ý. Hơn 40% tổng công suất sản xuất của Trung Quốc đã bị đóng cửa tạm thời trong năm 2017, 80.000 nhà máy bị buộc tội vi phạm quy định về phát thải.

Hơn nữa, 12.000 viên chức chính phủ địa phương đã phải chịu kỷ luật trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 11/2017 do không hoàn thành trách nhiệm về bảo vệ môi trường.

Khi những hành động đầu tiên diễn ra, mức độ ảnh hưởng của những biện pháp đó vẫn còn chưa thể hiện rõ. Nhìn chung, không chỉ các công ty hóa chất mà cả các cơ sở chế biến cuối dòng và khách hàng đều đã bị ảnh hưởng, có thể dẫn đến giảm nhu cầu trong nước.

Tuy nhiên, người ta đã sớm nhận thấy chiến dịch chống ô nhiễm môi trường do chính phủ thực hiện chỉ ảnh hưởng không đáng kể đến sản xuất cuối dòng. Đơn giản là các nhà máy đã được chuyển đổi sang những quá trình sản xuất hiệu quả hơn và ít ô nhiễm hơn.

Trên thực tế,tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong năm 2017 được dự báo sẽ đạt 6,9%, cao hơn ước tính trước đây của nhiều chuyên gia.

Nhưng tác động thực sự của chiến dịch chống ô nhiễm môi trường ở Trung Quốc đang thể hiện ở nhiều chuỗi giá trị hóa chất trên khắp thế giới, do việc đóng cửa nhiều nhà máy trong nước đã buộc các nhà sản xuất Trung Quốc phải tìm cách nhập khẩu hóa chất từ các công ty hóa chất ở các nơi khác tại châu á, Trung Đông, cũng như châu Âu, Mỹ.

Đồng thời, xuất khẩu hóa chất của Trung Quốc cũng đã giảm mạnh.

Tác động đối với thị trường xút-clo

Các nhà sản xuất xút-clo Trung Quốc đã bị ảnh hưởng đặc biệt mạnh bởi những cuộc thanh tra môi trường, khiến cho tỷ lệ vận hành công suất trong ngành giảm xuống chỉ còn khoảng 70%, một số nhà máy đã phải giảm công suất xuống đến 50%.

Theo nhiều nguồn tin trên thị trường xút-clo, các cuộc thanh tra môi trường sẽ trở thành “thực tế bình thường mới”. Điều đó có nghĩa là, năm 2018 ngành sản xuất xút-clo có thể sẽ phải chịu mức độ thanh tra tương tự như trước, vì vậy sản lượng chung của cả nước rất có khả năng sẽ tiếp tục giảm.

Một yếu tố khác hạn chế sản xuất của Trung Quốc là nhu cầu liên tục yếu kém đối với clo, sản phẩm phụ trong sản xuất xút-clo. Nhu cầu clo đã giảm trong phần lớn năm 2017, các nhà sản xuất thường phải trả tiền cho các cơ sở tiêu thụ để họ chở clo đi. Xu hướng này có khả năng sẽ tiếp tục trong thời gian tới.

Trung Quốc là quốc gia sản xuất và tiêu thụ khoảng một nửa nguồn cung xút trên thế giới, nhưng trong 5 năm qua, quốc gia này đã giảm xuất khẩu xút với mức giảm khoảng 100.000 tấn/năm.

Kết quả là giá sôđa trên thị trường thế giới đã tăng mạnh nhất kể từ gần một thập niên nay. Hơn nữa, xu hướng tăng giá này được dự báo sẽ tiếp tục duy trì trong thời gian tới.

Thị trường melamin

Trong bối cảnh các cuộc thanh tra môi trường và nguồn cung khí cho sản xuất bị cắt giảm, cân bằng cung cầu melamin tại Trung Quốc tiếp tục ảnh hưởng đến thương mại melamin trên toàn cầu.

Khối lượng xuất khẩu melamin từ Trung Quốc giảm đã làm tăng nhu cầu toàn cầu đối với sản phẩm này. Các nhà sản xuất châu Âu tiếp tục nhận được những đơn đặt hàng khối lượng lớn.

Trước khi diễn ra các cuộc thanh tra môi trường, Trung Quốc xuất khẩu đều đặn khoảng 20.000-25.000 tấn melamin/tháng.

Do nguồn cung từ Trung Quốc bị hạn chế, sản phẩm melamin của Quatar đã chuyển hướng nhiều hơn sang thị trường ấn Độ và các nước châu á khác, khiến cho nguồn cung vào châu Âu giảm.

Melamin sản xuất tại Trinidad cũng vắng mặt một phần trên thị trường thế giới do các nhà sản xuất tại đây tìm được thị trường tốt hơn ở Mỹ và Nam Mỹ, thay thế cho sản phẩm đến từ Trung Quốc.

Những yếu tố kết hợp giữa sự hạn chế sản xuất, hạn chế nhập khẩu và nhu cầu vững chắc đã góp phần gây ra sự tăng giá melamin trong quý 1/2018.

Thị trường maleic anhydrid và isocyanate

Châu Âu phải dựa vào nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu maleic anhydrid. Trong khi đó, maleic anhydrid nhập khẩu từ Trung Quốc đã giảm khi sản lượng của nước này giảm khoảng 15% sau các đợt thanh tra môi trường nhằm mục đích cắt giảm ô nhiễm môi trường.

Về lý thuyết, công suất sản xuất maleic anhydrid của Trung Quốc đang vượt qua nhu cầu, nhưng theo ước tính các nhà máy ở đây chỉ vận hành ở công suất thực tế khoảng 50-60%.

Cùng với các vấn đề cung cầu khác ở các thị trường khu vực, Trung Quốc đã góp phần khiến cho giá maleic anhydrid tăng 100 Euro/ tấn vào tháng 11/2017. Các nhà phân tích thị trường dự báo, xu hướng tăng giá này sẽ tiếp diễn trong thời gian tới.

Một chuỗi giá trị khác bị ảnh hưởng là isocyanate. Tháng 10/2017, giá methylen diphenyl diisocyanate (MDI) và toluen diisocyanate (TDI) tại Trung Quốc đã đạt mức cao nhất kể từ đầu năm 2000. Đây là những nguyên liệu được sử dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp như: vật liệu tấm PU, keo dán, bọt cách nhiệt, mút,.....

Giá TDI đã đạt mức kỷ lục vào cuối năm 2017 do nhu cầu ổn định trong khi nguồn cung hạn chế .

TN

Theo Chemistry & Industry, 3/2018