VINACHEM

Trong những năm gần đây, sản xuất và tiêu thụ phân bón chuyên dụng, hoặc còn gọi là phân bón giá trị gia tăng, đã trở thành xu hướng thịnh hành trên thị trường phân bón thế giới.

Nhìn chung, nhu cầu phân bón thông thường và phân bón chuyên dụng đang được thúc đẩy bởi cùng những yếu tố vĩ mô như nhau - đó là yêu cầu bổ sung chất dinh dưỡng nhằm nâng cao năng suất thu hoạch cây trồng trên những diện tích đất canh tác ngày càng khan hiếm, mặt khác nhu cầu đối với các sản phẩm nông nghiệp đang ngày càng tăng do dân số tăng và thu nhập của người dân ngày càng cao. Tuy nhiên, nếu xem xét kỹ chúng ta sẽ thấy động lực của thị trường phân bón giá trị gia tăng rất khác với động lực của thị trường phân bón thông thường.

Những loại phân bón thông thường như urê, DAP hoặc MOP đều tương đối đơn giản và có giá trị thấp. Nhìn chung, chúng phục vụ cho những người nông dân canh tác các loại cây trồng trên diện tích lớn, ví dụ ngũ cốc và cây hạt dầu, đó là những cây trồng có giá trị tương đối thấp. Trong phân khúc nông nghiệp này, người nông dân bón phân bằng nhiều cách khác nhau, từ rắc thủ công cho đến sử dụng máy rắc cơ giới hóa, sử dụng phân bón dạng phối trộn hoặc kết hợp. Độ chính xác khi bón phân dao động trong phạm vi rộng và phụ thuộc phần lớn vào cấp độ kỹ thuật của thao tác. Lượng thất thoát chất dinh dưỡng khá lớn, đặc biệt đối với những loại phân bón giá trị thấp do không có động lực sử dụng tiết kiệm để đạt hiệu quả cao.

ở nhiều nước, phân bón thông thường được chính phủ trợ cấp để người nông dân dễ tiếp cận, nhưng việc đó cũng làm giảm động lực sử dụng với hiệu quả cao nhất. Những ích lợi của việc cung cấp chất dinh dưỡng một cách cân đối thường bị bỏ qua hoặc không được khuyến khích. Việc tưới tiêu trên những diện tích canh tác lớn thường phụ thuộc phần lớn vào thời tiết, tuy nhu cầu nước gia tăng cũng dẫn đến việc gia tăng đầu tư vào các hệ thống tưới tiêu.

Trái lại, những cây trồng đích đối với phân bón giá trị gia tăng thường đòi hỏi vốn đầu tư lớn hơn đáng kể. Những cây trồng này, ví dụ cây ăn quả và rau sạch, thường có giá bán sản phẩm cao hơn nhiều. Tuy người nông dân phải đầu tư khá nhiều vào nhà kính và các trang bị khác, nhưng năng suất thu hoạch cao và chất lượng tốt hơn. Đồng thời, những cây trồng như vậy đòi hỏi phải được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng đúng lúc và theo tỷ lệ đã quy định, vì vậy người nông dân phải sử dụng những loại phân bón với công nghệ cao hơn và giá trị cao hơn.

ảnh hưởng của những loại cây trồng giá trị cao đối với các sản phẩm phân bón chuyên dụng đang có xu hướng gia tăng rõ rệt. Theo số liệu thống kê của FAO (Tổ chức nông lương LHQ), tổng diện tích cây ăn quả và rau xanh trên toàn cầu đã tăng khoảng 18 triệu hecta trong thời gian 10 năm từ 2004 đến 2014.

Về mặt địa lý, trước đây sự phát triển của phân bón giá trị gia tăng thường tập trung ở những khu vực và quốc gia phát triển như Mỹ, Nhật Bản và châu Âu. ở những nước này, các công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực sản xuất phân bón chuyên dụng đã hình thành, chúng cung cấp nhiều sản phẩm giá trị cao cho ngành nông nghiệp. Nhưng thị trường phân bón giá trị gia tăng cũng đang phát triển nhanh và dịch chuyển về hướng châu á.

Thị trường phân bón chuyên dụng châu Á

Tại Trung Quốc, trong thời gian từ 2004 đến 2014 diện tích trồng cây ăn quả và rau xanh đã tăng tổng cộng 7 triệu hecta, chiếm khoảng 40% mức gia tăng toàn cầu trong cùng kỳ. Trong khi đó, diện tích trồng cây ăn quả và rau xanh tại ấn Độ đã tăng hơn 50%, từ 10 triệu hecta lên gần 16 triệu hecta.

Tổng cộng, Ấn Độ và Trung Quốc chiếm khoảng 70% mức gia tăng toàn cầu của diện tích đất trồng cây ăn quả và rau xanh trong thời gian 2004-2014.

Trong thời gian chưa đầy một thập niên, Trung Quốc đã trở thành thị trường lớn nhất thế giới đối với phân bón nhả chậm và phân bón chậm tan có kiểm soát, quy mô thị trường đạt gần 3 triệu tấn/năm. Một số công ty sản xuất phân bón chuyên dụng quy mô lớn của Trung Quốc cũng đã xuất hiện, ví dụ Công ty Kingenta, hiện nay là nhà cung ứng hàng đầu các loại phân bón tính năng cao cho thị trường này. Những công ty như vậy đang tiếp tục được hưởng lợi từ sự phát triển của thị trường phân bón chuyên dụng Trung Quốc và đồng thời cũng là những tác nhân thúc đẩy thị trường tăng trưởng.

Tháng 7/2017, Công ty Kingenta đã được chấp thuận một gói tài chính 200 triệu USD từ Công ty Tài chính quốc tế (IFC) để thực hiện kế hoạch thành lập hàng trăm trung tâm sản xuất dịch vụ cây trồng trong 5 năm tới. Dự án này sẽ tạo điều kiện cho Trung Quốc tăng sản lượng cây trồng nhờ tăng hiệu quả sử dụng các chất dinh dưỡng khi sử dụng nhiều hơn các sản phẩm phân bón chuyên dụng của Kingenta.

Đây là dự án có mối liên quan chặt chẽ với mục tiêu của chính phủ Trung Quốc đạt tăng trưởng 0 trong sử dụng phân bón vào năm 2020 trong khi vẫn tiếp tục tăng sản lượng và năng suất cây trồng. Công ty Kingenta cũng đang gia tăng ảnh hưởng quốc tế bằng cách mua lại một số công ty châu Âu trong năm 2016.

Ấn Độ là thị trường lớn tiếp theo của các sản phẩm phân bón giá trị gia tăng. Năng suất thu hoạch ngũ cốc của ấn Độ hiện thấp hơn các nước phát triển và đối thủ kinh tế chính tại châu á là Trung Quốc, vì vậy ấn Độ vẫn còn tiềm năng rất lớn trong việc nâng cao năng suất cây trồng. Những biện pháp quan trọng để đạt mục tiêu này là sử dụng phân bón thông thường với kỹ thuật cao hơn, tập trung nhiều hơn vào việc sử dụng cân đối các chất dinh dưỡng, đồng thời gia tăng nhanh quy mô của thị trường phân bón công nghệ cao. Thị trường phân bón chuyên dụng tại đây còn khá sơ khai, nhưng đang có những dấu hiệu phát triển đầy hứa hẹn.

Mới đây, chính phủ ấn Độ đã đưa ra quy định bắt buộc sử dụng phân urê bọc dầu Neem nhằm gia tăng hiệu quả bón phân. Tuy hiệu quả của dầu Neem còn khá khiêm tốn và giảm đi sau một thời gian, nhưng đây là quyết định có tính chỉ hướng đối với các ngành nông nghiệp và sản xuất phân bón. Thị trường phân bón tan trong nước ở ấn Độ vẫn còn tương đối nhỏ, chỉ đạt quy mô khoảng 200.000 tấn, tuy vậy một số chương trình đầu tư lớn đã được thực hiện nhằm cải thiện hệ thống thủy lợi, kể cả hệ thống tưới tiêu nhỏ giọt - điều kiện tiên quyết để sử dụng phân bón tan trong nước.

Trong thời gian qua, mặc dù vẫn chưa có hệ thống bón phân thích hợp nhưng nhiều trang trại ở ấn Độ đã đầu tư vào các thiết bị tưới tiêu nhỏ giọt. Tại đây, xu hướng phát triển của thị trường phân bón chuyên dụng đã rất rõ ràng. Sau 10 năm, diện tích đất canh tác có lắp đặt hệ thống tưới tiêu nhỏ giọt tại Ấn Độ đã tăng gấp 10 lần, từ khoảng 350.000 hecta lên 3,5 triệu hecta trong năm 2015. ấn Độ không cạnh tranh với Trung Quốc, các công ty lớn trong lĩnh vực phân bón giá trị gia tăng cũng chưa xuất hiện tại đây. Tuy nhiên, một số công ty lớn chuyên chế tạo các hệ thống nông nghiệp tiên tiến đã được thành lập và đang phát triển mạnh. Ví dụ, Công ty Jain chuyên sản xuất các hệ thống nông nghiệp đã tăng doanh thu từ 700 triệu USD năm 2010 lên 1,1 tỷ USD năm 2017 và hiện đạt một nửa doanh thu ở nước ngoài.

Thế Nghĩa

Theo FertilizerWorld,2/2018