VINACHEM

Quan hệ Nga-Ukraine trong năm 2018 đã có những diễn biến căng thẳng mới và trong năm 2019 tình hình được dự báo sẽ còn nhiều phức tạp. Quan hệ giữa 2 nước đã xấu đi sau khi bán đảo Crimea sáp nhập vào Nga tháng 3/2014 và phong trào đòi ly khai nổ ra ở miền đông Ukraine cùng năm đó. Vụ va chạm mới nhất diễn ra vào ngày 25/11 ở eo biển Kerch nối Biển Azov và Biển Đen, ngoài khơi rìa phía đông bán đảo Crimea. Trong vụ này, 3 tàu hải quân của Ukraine đã bị Nga bắn và bắt giữ, sau đó các lực lượng quân sự Nga được triển khai dọc biên giới với Ukraine. Quốc hội Ukraine cũng bỏ phiếu áp dụng tình trạng thiết quân luật từ ngày 28/11 ở một số khu vực.

Ukraina cáo buộc Nga cố tình phong tỏa thành phố cảng Mariupol và một cảng khác của Ukraina ở Biển Azov. Theo một hiệp ước năm 2003, Biển Azov là vùng lãnh hải chung của cả hai nước.

Tác động đối với thị trường phân đạm

Tranh chấp giữa hai nước láng giềng về xuất khẩu phân đạm đã kéo dài từ một thập niên nay với việc Ukraina áp thuế lên amoni nitrat (AN) của Nga từ tháng 5/2008. Trong năm 2018, Ukraina đã áp thuế chống bán phá giá ở mức 31,84% đối với phân đạm của Nga (ngoại trừ amoniăc).

Đáp lại, Nga đã đưa các nhà máy phân đạm của Ukraina thuộc các doanh nhân Dmitry Firrtash, Ihor Kolomoisky và Công ty quốc gia Sumykhimprom vào danh sách trừng phạt của mình từ đầu tháng 11/2018.

Tuy tác động của các biện pháp trừng phạt do Nga đưa ra chưa rõ ràng, nhưng phần lớn các nhà phân tích thị trường tin rằng thương mại amoniăc giữa hai nước vẫn sẽ tiếp tục trong ngắn hạn. Nguyên nhân là vì các biện pháp trừng phạt không ngăn cản Ukraina thanh toán cho lượng amoniăc đã nhận được từ Nga, thay vào đó tài khoản ngân hàng của Firrtash và Kolomoisky cũng như các quỹ do hai doanh nhân này sở hữu tại Nga sẽ bị phong tỏa.

Hiện tại, các nhà máy phân đạm của Ukraina như Rivneazot và Cherkassyazot phải dựa vào nguồn cung amoniăc từ Nga để sản xuất các sản phẩm urê AN và UAN. Do đó, ít có khả năng Ukraina sẽ đưa ra quyết định trả đũa để hạn chế nhập khẩu amoniăc từ Nga.

Tổng thống Nga Valdimir Putin đã gọi vụ va chạm trên biển ngày 25/11 là sự khiêu khích do các cơ quan Ukraina tổ chức trước thềm cuộc bầu cử tổng thống Ukraina. Nếu quan hệ giữa 2 nước tiếp tục xấu đi, Nga có thể cắt đứt hoàn toàn quan hệ với Ukraina, trong đó bao gồm cả nguồn cung khí thiên nhiên từ Nga đến Ukraina, việc này sẽ thực sự chấm dứt sản xuất phân đạm cuối dòng tại Ukraina.

Những phương án lựa chọn đối với Ukraina

Ukraina hiện không có sản xuất amoniăc nội địa sau khi hai dây chuyền sản xuất urê và hai dây chuyền sản xuất amoniăc của Công ty OPZ bị đóng cửa từ tháng 4/2018. Trước đó, những dây chuyền sản xuất này đã phải hoạt động cầm chừng vì giá khí thiên nhiên tăng quá cao.

Những hy vọng của Công ty OPZ về việc ký hợp đồng mua khí thiên nhiên của Tập đoàn EFTX tại Oman đã không trở thành hiện thực. Chính phủ Kiev không chấp thuận giao dịch này, vì vậy OPZ đã phải đóng cửa nhà máy phân đạm của mình từ 1/12/2018.

Nhập khẩu qua cảng Yuzhnyy là một tùy chọn khác để Ukraina nhập khẩu amoniăc từ các nước gần đó như Ai-Cập và Algeria, tuy nhiên cảng này đang cần được đầu tư và nâng cấp để có thể đảm bảo xử lý những khối lượng xuất nhập khẩu lớn.

Nga có khả năng sẽ tiếp tục vận chuyển amoniăc bằng đường ống dẫn từ các nhà máy Rossosh và Togliattiazot của mình đến cảng Yuzhnyy, ngay cả khi xuất khẩu amoniăc đến Ukraina ngừng lại. Nhu cầu amoniăc trên thị trường nội địa của Nga khá lớn và thậm chí đã tăng tiếp trong những năm gần đây, tuy nhiên vẫn không đủ để hấp thụ toàn bộ lượng amoniăc thương phẩm do hai nhà máy Rossosh và Togliattiazot sản xuất nếu chúng vận hành ở công suất danh định.

áp lực lên nguồn cung amoniăc của Nga sẽ càng thêm căng thẳng từ tháng 4/2019 khi Công ty EuroChem bắt đầu đưa vào vận hành nhà máy sản xuất amoniăc tại Kingisepp (Nga) với công suất 891.000 tấn/năm.

Trước những khó khăn và phương án tốn nhiều chi phí, các nhà sản xuất phân bón Nga và Ukraina hy vọng hai nước sẽ đạt được việc giải quyết nhanh chóng vụ va chạm hải quân để tránh tình trạng đối đầu leo thang trong thương mại giữa hai nước. Nhưng nếu quan hệ hai nước tiếp tục xấu đi, ảnh hưởng đối với ngành sản xuất phân đạm vùng Biển Đen sẽ rất lớn và có thể gây ra tình trạng dao động mạnh của giá phân đạm.

HV

Theo World Fertilizer, 12/2018