VINACHEM

Số lượng các nhà máy khử muối tăng nhanh trên thế giới - hiện nay đã có tổng cộng 16.000 nhà máy ở 177 quốc gia, tập trung chủ yếu tại Trung Đông và Bắc Phi - đã giúp giảm cơn khát nước ngọt đang ngày càng tăng trên khắp toàn cầu, nhưng đồng thời cũng tạo ra một vấn đề lớn, đó là phải xử lý nước muối thải còn lại chứa nhiều hóa chất như thế nào?

Trong một báo cáo mới đây của Liên hợp quốc, các chuyên gia ước tính công suất nước ngọt của các nhà máy khử muối trên thế giới đạt khoảng 95 triệu m3/ngày.

Nhưng để thu được 1 lít nước ngọt, nhà máy khử muối sẽ thải ra trung bình 1,5 lít nước muối. Trên toàn cầu, các nhà máy này đang thải ra 142 triệu m3 nước muối đặc mỗi ngày (tăng 50% so với các ước tính trước đây). Mỗi năm, lượng nước muối thải ra lên đến 51,8 tỷ m3, đủ để làm ngập toàn bộ bang Florida của Mỹ với mức nước 30 cm.

Các tác giả của báo cáo nói trên kêu gọi các quốc gia liên quan cần có chiến lược quản lý và xử lý nước muối tốt hơn để đáp ứng những thách thức đang ngày càng tăng cùng với dự báo về sự tiếp tục gia tăng mạnh số lượng các nhà máy khử muối và lượng nước muối thải ra của những nhà máy này trên toàn thế giới.

Theo báo cáo, 55% lượng nước muối thải ra trên toàn cầu phát sinh ở 4 quốc gia: Arập Xê-út (25%), Các Tiểu vương quốc Arập thống nhất (20,2%), Cô-oét (6,6%) và Quatar (5,8%). Các nhà máy ở Trung Đông phần lớn sử dụng nước biển và áp dụng công nghệ khử muối bằng nhiệt, chúng tạo ra lượng nước muối thải trên mỗi 1 m3 nước sạch cao gấp 4 lần các nhà máy áp dụng công nghệ màng lọc và sử dụng nước sông, ví dụ như ở Mỹ.

Báo cáo cho biết, các phương pháp loại bỏ nước muối thải phần lớn phụ thuộc vào đặc điểm địa lý của khu vực đặt nhà máy khử muối, nhưng thông thường là thải trực tiếp xuống biển và các nguồn nước mặt hoặc cống thải. Tại một số nơi, nước muối thải được bơm xuống giếng sâu hoặc đưa vào các bể bay hơi.

Phần lớn các nhà máy khử muối nằm gần biển (chiếm 80% nước muối được tạo ra trong phạm vi 10 km bờ biển) đều thải trực tiếp nước muối chưa xử lý ra môi trường biển.

Các tác giả của báo cáo cho rằng những tác hại chính mà nước muối thải gây ra là ảnh hưởng đến cuộc sống trên đại dương và các hệ sinh thái biển cũng như gây ô nhiễm biển với những hóa chất độc hại được sử dụng làm tác nhân chống cáu cặn và chống bám bẩn trong quá trình khử muối. Trong quá trình đó, việc sử dụng đồng và clo cũng gây ra những mối lo ngại lớn.

Theo các nhà khoa học, các dòng nước thải chảy phía dưới rút hết oxy tan trong vùng nước biển tiếp nhận nước muối thải. Độ mặn cao và hàm lượng oxy tan giảm có thể có những ảnh hưởng cơ bản đến sinh vật ở đáy biển, qua đó chuyển thành các tác động sinh thái có thể quan sát thấy trong toàn bộ chuỗi thức ăn.

Trong khi đó, báo cáo của Liên hợp quốc nhấn mạnh những khả năng sử dụng lượng nước muối thải này, ví dụ dùng trong nuôi trồng thủy sản, phát điện, thu hồi muối và kim loại như MgCl₂, NaCl, KCl, brôm và liti. Với công nghệ tốt hơn, những lượng lớn kim loại và muối khác nhau có thể được thu hồi từ nước muối thải của các nhà máy khử muối. Tuy nhiên, những công nghệ cần thiết vẫn chưa được hoàn thiện, vì vậy hiện nay các phương pháp thu hồi tài nguyên từ những nguồn nước muối này vẫn chưa có khả năng cạnh tranh về kinh tế với các phương pháp khác.

LH

Theo Chemistry & Industry, 1/2019