VINACHEM

Ngành sản xuất hóa dầu của Mỹ ở khu vực Vùng duyên hải Vịnh Mêhicô đã chịu nhiều thiệt hại do chiến tranh thương mại Mỹ - Trung trong năm 2018, nay lại đang phải đứng trước tình trạng chi phí tăng cao, lợi nhuận giảm và khả năng tiếp cận thị trường khó khăn hơn do đợt tăng thuế mới mà chính phủ của Tổng thống Donald Trump tuyên bố đầu tháng 5/2019 đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Trong bối cảnh chiến tranh thương mại với Trung Quốc leo thang, nhiều việc làm và vốn đầu tư trong ngành hóa chất Mỹ đang gặp phải những rủi ro mới.

Các công ty năng lượng và hóa chất của Mỹ ở khu vực Vùng duyên hải Vịnh Mêhicô đã rót hàng tỷ USD để xây dựng các nhà máy hóa dầu nhằm tận dụng lợi thế của nguồn cung khí thiên nhiên giá rẻ cũng như khả năng tiếp cận thị trường thế giới qua Kênh Houston Ship. Nhiều quyết định đầu tư lớn trong số đó đã dựa trên kỳ vọng là nhu cầu hóa chất của Trung Quốc sẽ tăng mạnh.

Nhưng vào ngày 10/5/2019, Mỹ đã chính thức tăng thuế từ 10% lên 25% đối với 200 tỷ hàng hóa của Trung Quốc. Trung Quốc cũng tuyên bố sẽ trả đũa. Các công ty hóa dầu Mỹ nay đứng trước viễn cảnh là nhu cầu của Trung Quốc đối với sản phẩm của các nhà máy mà họ đã lập kế hoạch nay sẽ biến mất, dẫn đến sự gia tăng mạnh nguồn cung và giảm giá trên toàn cầu.

Tại Texas, các công ty hóa chất Mỹ đã chứng kiến lợi nhuận sụt giảm khi mâu thuẫn thương mại gây áp lực giảm giá trên thị trường hóa chất toàn cầu, buộc các nhà sản xuất hóa chất của Mỹ phải tìm kiếm những khách hàng mới. Mặt khác, chi phí mua sắt thép để xây dựng mới và mở rộng các nhà máy hóa chất lại tăng mạnh.

Tất cả những yếu tố trên đang làm suy yếu khả năng thu hồi lợi nhuận từ những khoản đầu tư tổng cộng 140 tỷ USD ở các nhà máy hóa dầu của Mỹ tại Vùng duyên hải Vịnh Mêhicô.

Theo giám đốc phụ trách thương mại quốc tế tại Hội đồng Hóa chất Mỹ, mức tăng thuế 25% mà Mỹ đưa ra hiện nay đối với hàng hóa nhập từ Trung Quốc sẽ gây ra những vấn đề nghiêm trọng. Khi các mức thuế mới được áp dụng, một số kế hoạch đầu tư có thể bị trì hoãn, việc thuê nhân công mới có thể chậm lại hoặc hoàn toàn không được thực hiện.

Cũng theo Hội đồng hóa chất Mỹ, thuế trả đũa của Trung Quốc đối với hàng xuất khẩu của Mỹ có thể khiến cho 8.000 công nhân trong ngành hóa chất của Mỹ mất việc. 46.000 người đang làm việc tại các công ty cung cấp hàng hóa và dịch vụ cho ngành hóa chất có thể sẽ phải chứng kiến việc làm và tiền lương của họ bị ảnh hưởng bởi các mức thuế mới.

Nhưng không chỉ dừng ở đó, Tổng thống Donald Trump còn đe dọa sẽ áp những mức thuế bổ sung lên số hàng hóa còn lại nhập khẩu từ Trung Quốc, trị giá trên 325 tỷ USD.

Bất ổn gia tăng, lợi nhuận giảm

Năm trước Trung Quốc đã đáp lại các mức thuế mới của Mỹ bằng cách tăng thuế lên số hàng hóa trị giá 110 tỷ USD của Mỹ, trong đó có 10,8 tỷ USD là hóa chất và chất dẻo. Những mức thuế này đã ảnh hưởng đến hai loại polyetylen - một trong những sản phẩm chất dẻo được sử dụng rộng rãi nhất và là sản phẩm then chốt tạo ra sự bùng nổ về xuất khẩu của Mỹ ở khu vực Vùng duyên hải Vịnh Mêhicô. Trung Quốc cũng áp mức thuế 25% lên khí dầu mỏ hóa lỏng - nhiên liệu được xuất khẩu từ Vùng duyên hải Vịnh Mêhicô và được sử dụng thông dụng trong ngành hóa dầu.

Trong năm 2018, các nhà sản xuất hóa chất Mỹ đã buộc phải tìm kiếm khách hàng mới cho sản phẩm của mình và mở đường đến các thị trường khác ở châu Mỹ La tinh cũng như châu Âu, tuy nhiên họ cũng phải giảm giá sản phẩm để thu hút khách hàng. Do đó, giá sản phẩm đối với các khách hàng ở Mỹ đã giảm theo.

Các công ty hóa chất Mỹ hiện vẫn thu được lợi nhuận nhờ sử dụng nguyên liệu khí thiên nhiên giá thấp. Tuy nhiên, họ đang phải vất vả hơn nhiều để bán sản phẩm ở các thị trường phân mảnh nhiều hơn và có tính cạnh tranh cao hơn.

Trong quý I/2019, lợi nhuận của toàn bộ ngành hóa dầu Mỹ đã giảm mạnh khi các công ty phải áp dụng những mức giá bán hóa chất thấp hơn. Công ty Westlake Chemical of Houston cho biết, lợi nhuận quý I của mình đã giảm 75% do căng thẳng thương mại với Trung Quốc gây áp lực lên giá sản phẩm và làm cho sự sụt giảm lợi nhuận càng thêm trầm trọng do giá một số nguyên liệu tăng.

Công ty Phillips 66 tại Houston cũng cho biết, chiến tranh thương mại đã cắt giảm lợi nhuận đối với sản xuất hóa chất cũng như khí dầu mỏ hóa lỏng do nhu cầu của Trung Quốc giảm, giá sản phẩm giảm và chi phí vận chuyển tăng. Theo phó Giám đốc Công ty, tranh chấp thương mại đang cản trở sự tăng trưởng kinh tế nói chung và nhu cầu đối với các sản phẩm hóa chất nói riêng.

Trong một cuộc phỏng vấn tháng 1/2019, giám đốc Công ty hóa dầu LyondellBasell cho rằng, chiến tranh thương mại có thể ảnh hưởng đến các công ty hóa dầu theo nhiều cách. Ví dụ, thuế đánh lên thép nhập từ Trung Quốc làm tăng chi phí xây dựng hoặc mở rộng các nhà máy, khiến cho các công ty phải đánh giá lại, trì hoãn hoặc dịch chuyển những dự án như vậy.

Công ty Dow Chemical cho biết, thép chiếm khoảng 20% chi phí của các dự án hóa dầu trị giá 6 tỷ USD mà Công ty mới đây đã hoàn thiện ở Vùng duyên hải Vịnh Mêhicô. Theo Giám đốc Công ty, các mức thuế mới đánh lên thép nhập khẩu có thể buộc Công ty phải tìm kiếm địa điểm cho các kế hoạch đầu tư lớn tiếp theo ở Canađa hoặc Achentina thay cho khu vực Vùng duyên hải Vịnh Mêhicô của Mỹ.

Tình hình đối với các công ty hóa dầu Mỹ có thể còn tiếp tục xấu đi nếu nhu cầu của Trung Quốc đối với các sản phẩm hóa dầu giảm do kinh tế Trung Quốc suy yếu vì các mức thuế mới của Mỹ. Nhu cầu của Trung Quốc chiếm một nửa mức tăng trưởng nhu cầu polyetylen trong 5 năm qua và những dự báo trước đây cho rằng xu hướng này được dự kiến sẽ tiếp tục trong thời gian tới.

Trung Quốc nhập hóa chất và chất dẻo của Mỹ để sản xuất các sản phẩm tiêu dùng và bao bì. Khi khả năng tiếp cận người tiêu dùng Mỹ giảm đi, các nhà sản xuất Trung Quốc sẽ giảm sản lượng và giảm mua hóa chất cũng như nhựa dẻo.

Đối với các nhà sản xuất hóa chất Mỹ, chiến tranh thương mại có thể làm giảm lợi nhuận của hàng trăm dự án đã hoàn thiện gần đây hoặc đang xây dựng, qua đó các công ty có thể trở nên thận trọng hơn trong việc mở rộng sản xuất hoặc thuê thêm nhân công. Thuế của Trung Quốc đánh lên polyetylen sẽ ảnh hưởng đến hơn 90% trong số 13,7 triệu tấn công suất polyetylen mới của Mỹ, đang xây dựng hoặc đã lập kế hoạch cho thập niên tới.

Nếu toàn bộ ngành hóa dầu thế giới bị ảnh hưởng do chiến tranh thương mại, các cơ hội tăng trưởng tương lai của các công ty hóa dầu Mỹ sẽ bị hạn chế và cùng với đó là số lượng công ăn việc làm mà các công ty này tạo ra.

LH

Theo Chemistry & Industry, 5/2019