VINACHEM

Tại Hội nghị về triển vọng thị trường và công nghệ phân bón thế giới, tổ chức tháng 12/2018 tại Jacksonville (Florida, Mỹ), các chuyên gia thị trường phân bón cho rằng thị trường phân đạm toàn cầu có thể đứng trước tình trạng thiếu nguồn cung trong 2 -3 năm tới, trước khi các nhà máy công suất lớn đi vào vận hành.

Theo Công ty phân tích thị trường Integer Research (Luân Đôn, Anh), nếu chỉ dựa trên các dự báo về công suất và nhu cầu lý thuyết thì thị trường phân đạm thế giới đang ở trong tình trạng cung vượt cầu. Tuy nhiên, các yếu tố khác như việc đóng cửa các nhà máy và các thay đổi về chính sách tại Trung Quốc cũng như các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Iran có thể khiến cho nguồn cung thực tế trên thị trường phân đạm bị thắt chặt hơn nhiều.

Nhu cầu toàn cầu tiếp tục tăng

Theo Công ty Integer Research, nhu cầu urê toàn cầu đang có xu hướng tiếp tục tăng. Từ năm 2003 đến 2013, nhu cầu urê trên toàn thế giới đã tăng 3,7%/năm. Từ năm 2014 đến 2023, nhu cầu vẫn sẽ tăng nhưng với tốc độ chậm hơn, khoảng 1,5%/năm.

Nhu cầu urê trên thế giới đã tăng từ chỉ 100 triệu tấn năm 2003 lên đến hơn 150 triệu tấn năm 2018. Tuy nhiên, nhu cầu này được dự báo sẽ đạt gần 160 triệu tấn vào năm 2023.

Tốc độ tăng nhu cầu urê trong những năm gần đây đã chậm lại vì nhiều lý do. Xu hướng này được dự báo sẽ tiếp tục trong những năm tới.

Nguyên nhân chính dẫn đến sự tăng trưởng chậm lại của nhu cầu urê trên thế giới là những sự kiện đang diễn ra tại Trung Quốc và ấn Độ hiện nay.

Nhiều nhà sản xuất phân đạm tại Trung Quốc đang giảm công suất hoặc ngừng vận hành các nhà máy phân đạm nhằm giảm phát thải để tuân thủ các quy định chặt chẽ hơn về môi trường của chính phủ Trung Quốc. Do đó, công suất phân đạm thực tế của Trung Quốc hiện nay ước tính chỉ đạt khoảng 62,5 triệu tấn/ năm và có thể giảm xuống đến 40 triệu tấn/ năm, kéo theo sự suy giảm nhu cầu urê.

Các chuyên gia thị trường cho rằng, các quy định tương tự về bảo vệ môi trường sẽ được chính phủ Trung Quốc tiếp tục ban hành.

Trong khi đó, ấn Độ đang có kế hoạch giảm sự phụ thuộc của ngành nông nghiệp vào urê. Chính phủ ấn Độ có khả năng sẽ đưa ra những chính sách nhằm hạn chế việc sử dụng urê trong nước và giảm sự phụ thuộc vào urê nhập khẩu.

Tiêu thụ urê của ấn Độ năm 2017 lên đến gần 35 triệu tấn, nhưng ước tính năm 2018 chỉ đạt khoảng 30,5 triệu tấn.

Có thể nói, những quyết định về chính sách nói trên tại những nước như Trung Quốc và ấn Độ đang làm giảm động lực tăng trưởng của nhu cầu urê trên thế giới.

Tuy nhiên, tiêu thụ urê vẫn có thể tăng do sự gia tăng tiêu thụ sản phẩm này ở dạng dung dịch xử lý khí thải động cơ điêzen (DEF). Nhu cầu DEF dự kiến sẽ tăng 3,4%/năm từ năm 2018 đến năm 2023.

Năm 2016, chỉ có khoảng 2 triệu tấn DEF được sản xuất trên thế giới, con số này đã tăng lên đến 3,5 triệu tấn vào năm 2018. Nhu cầu DEF có thể sẽ tăng mạnh đến 7,0 triệu tấn vào năm 2023.

Xu hướng mở rộng công suất

Sau thời gian phát triển mạnh mẽ trong những năm qua, xu hướng mở rộng công suất phân đạm tại Bắc Mỹ có triển vọng sẽ bị hạn chế.

Tuy nhiên, một số nhà máy mở rộng công suất urê sẽ đi vào vận hành trong những năm tới. Những nhà máy như vậy, hoặc là xây dựng mới hoặc là cải tạo sửa chữa các dây chuyền cũ, đang được hoàn thành tại Trung á, Nga, Đông Âu, châu Phi và Trung Đông.

Tại Trung Đông, các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Iran đã hạn chế các hoạt động xây dựng ở đây: Iran dự kiến có thể sẽ xây dựng hai nhà máy phân đạm, nhưng hiện nay chỉ một nhà máy gần đạt các yêu cầu để có thể được xây dựng thực sự.

Trong khi đó, ấn Độ chuẩn bị tăng mạnh công suất phân đạm trong nước và sẽ thay thế hầu như toàn bộ nhu cầu nhập khẩu của mình. ấn Độ có 3 dự án được xếp loại là đã có cam kết chắc chắn, 4 dự án tiếp theo thuộc hạng mục có triển vọng.

ấn Độ mong muốn đến năm 2023 sẽ loại bỏ hoàn toàn sự phụ thuộc vào phân đạm nhập khẩu. Tuy nhiên, các nhà sản xuất phân bón trong nước đang gặp phải những vấn đề về khả năng tiếp cận nguồn cung khí thiên nhiên cho sản xuất phân đạm.

Nếu tất cả 7 dự án nhà máy phân đạm nói trên của ấn Độ được thực hiện thì tình hình tại đây có thể sẽ thay đổi hoàn toàn.

Nhìn chung, với nhu cầu tăng trưởng chậm lại và triển vọng đưa các nhà máy mới đi vào vận hành, công suất phân đạm toàn cầu được dự báo sẽ dư thừa trong 5 năm tới, ngay cả khi mỗi năm chỉ có trung bình dưới 3,5 triệu tấn công suất mới được đưa vào vận hành.

Nhiều chính phủ trên khắp thế giới đang hỗ trợ làn sóng đầu tư vào các nhà máy sản xuất phân đạm bằng cách hỗ trợ vốn vay với lãi suất thấp.

Theo các chuyên gia, những biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Iran có thể là yếu tố gây bất ổn lớn trên thị trường phân đạm quốc tế. Các biện pháp trừng phạt không chỉ làm hạn chế hoạt động sản xuất phân đạm ở Iran mà còn ảnh hưởng đến những quốc gia mua phân đạm từ Iran trên thị trường quốc tế.

Do các biện pháp trừng phạt đó, ấn Độ không thể mua phân đạm của Iran nên sẽ phải quay sang tìm kiếm các nguồn cung khác như Trung Quốc, Ukraina hoặc Các Tiểu vương quốc Arập thống nhất. Nếu kịch bản này diễn ra, sẽ có gần 3 triệu tấn urê được dịch chuyển trên thị trường.

Trong khi đó, nguồn cung phân đạm dự phòng trên thế giới hiện nay rất hạn chế.

TN

Theo ICIS, 12/2018