VINACHEM

Những tháng cuối năm 2018, cung cầu phân lân trên thị trường thế giới nằm trong xu hướng cân bằng tốt, tuy nhiên đã xuất hiện những dấu hiệu cho thấy có những vấn đề về nguồn cung, đặc biệt là khi các quy định chặt chẽ hơn về môi trường tại Trung Quốc tiếp tục duy trì, dẫn đến giảm sản xuất cũng như xuất khẩu phân lân của quốc gia này. Nếu tình hình tiếp diễn, giá phân lân có thể tăng đến mức gây áp lực lên nhu cầu.

Khối lượng giao hàng tăng trên toàn cầu

Theo phó Chủ tịch Công ty phân bón Mosaic (nhà sản xuất phân kali và phân lân lớn nhất Mỹ), nhu cầu phân lân trên toàn cầu đã hồi phục trong những năm gần đây. Trong thời gian từ 2015 đến nay, khối lượng giao hàng phân lân toàn cầu tăng khoảng 2%/ năm.

Năm 2017, khối lượng giao hàng các sản phẩm phân lân hoàn thiện quan trọng hàng đầu đã tăng 2,4%, đạt 69,4 triệu tấn, tức là tăng 1,7 triệu tấn so với năm trước. Năm 2018, khối lượng giao hàng các loại phân lân tiếp tục tăng nhẹ, đạt khoảng 69,9 triệu tấn.

Nếu không tính Trung Quốc, nhu cầu phân lân trên thế giới năm 2017 đã tăng 5,0%, tương đương 2,5 triệu tấn. Ước tính, khối lượng giao hàng phân lân bên ngoài Trung Quốc trong năm 2018 tăng 2,8%, tương đương 1,4 triệu tấn.

Ngoại trừ Trung Quốc và ấn Độ, khối lượng giao hàng phân lân đã tăng rõ rệt ở các khu vực trên thế giới, với mức tăng 3,4%/năm trong thời kỳ 2010-2015 và tiếp tục tăng mạnh 5,6%/ năm trong thời gian 3 năm gần đây.

Sản lượng phân lân tại Trung Quốc giảm

Trong khi đó, do các quy định chặt chẽ hơn về môi trường nên sản lượng phân lân tại Trung Quốc dự kiến sẽ giảm, tương tự như phân đạm.

So với năm trước, xuất khẩu phân lân của Trung Quốc trong 3 quý đầu năm 2018 đã giảm 2,5%, tương đương 190.000 tấn. Nhưng nếu tính cả chu kỳ 12 tháng cho đến tháng 12/2018, khối lượng xuất khẩu này đã giảm mạnh 1,17 triệu tấn so với cùng kỳ năm trước.

Vùng lưu vực sông Dương Tử chiếm gần như toàn bộ sản lượng quặng phốtphat và khoảng 90% sản lượng phân lân hoàn thiện của Trung Quốc. Nhưng chính quyền thành phố Nghi Xương đã quyết định đến cuối năm 2019 sẽ ngừng tất cả các hoạt động công nghiệp trong các khu vực bị cấm dọc theo sông Dương Tử. Chính phủ Trung Quốc cũng đã dự kiến sản lượng quặng phốtphat giảm 30% chỉ riêng trong năm 2018.

Theo các quan sát viên nước ngoài, khoảng hai phần ba trong tổng công suất 6,0 triệu tấn DAP/MAP hàng năm tại thành phố Nghi Xương có khả năng sẽ bị ngừng vận hành vào cuối năm 2019.

Nhìn chung, năm 2019 có thể là năm bước ngoặt đối với ngành sản xuất phân lân của Trung Quốc.

Các vấn đề khác về nguồn cung

Hiện nay, thị trường phân lân thế giới cũng đang đứng trước một số thách thức khác về nguồn cung.

Từ cuối năm 2017, Công ty Mosaic đã tạm thời ngừng vận hành một nhà máy của mình ở thành phố Plant, Florida (Mỹ), trong thời gian tối thiểu 1 năm.

Các nhà máy sản xuất phân lân khác trên thế giới cũng đã tiến hành điều chỉnh sản lượng trong năm 2018. ước tính, sản lượng thực tế của các dự án phân lân đã thấp hơn tổng cộng khoảng 1 triệu tấn so với dự kiến trước đây.

Một yếu tố khác ảnh hưởng đến nguồn cung phân lân là xu hướng tăng giá nguyên liệu. Hiện nay, chi phí lưu huỳnh và amoniăc cần cho sản xuất 1 tấn DAP cao hơn 50 USD so với 1 năm trước.

Những động lực nhu cầu

Bất chấp những vấn đề khác nhau đang ảnh hưởng đến nguồn cung phân lân, hiện nay thị trường phân lân trên thế giới đang có một số động lực tích cực về nhu cầu.

Sau những năm được mùa kỷ lục trong thời gian qua trên khắp thế giới, đất nông nghiệp đã mất đi những lượng chất dinh dưỡng rất lớn. Ví dụ, với sản lượng ngũ cốc và cây hạt dầu đạt trung bình khoảng 3,16 tỷ tấn trong những năm gần đây thì lượng phốtphat bị lấy đi khỏi đất đã cao hơn 18% so với thời kỳ 2007-2012.

Mặt khác, tuy đã trở nên đắt đỏ hơn trong những năm gần đây, nhưng giá phân bón vẫn nằm trong giới hạn sức mua của người nông dân bình thường. Tại Mỹ, tỷ lệ giữa chỉ số giá phân bón và chỉ số giá nông sản đạt mức 0,82 vào tháng 11/2018, tuy cao hơn mức trung bình 0,71 trong thời kỳ 2010-2018, nhưng vẫn thấp hơn mức cao 1,00 của năm 2014 và thấp hơn nhiều mức kỷ lục 1,54 vào năm 2008.

Một yếu tố tích cực khác là xu hướng tăng sử dụng phân lân tại Braxin, một trong những quốc gia nông nghiệp hàng đầu trên thế giới. Tại đây, lượng sử dụng phân bón đã tăng hơn gấp đôi kể từ đầu thế kỷ đến nay. Trong thời gian 2000-2007, khối lượng giao hàng phân lân đạt tốc độ tăng trưởng trung bình 4,4%/ năm. Theo ước tính của Công ty Mosaic, khối lượng giao hàng phân bón tại Braxin trong năm 2018 đạt 35,8 triệu tấn, tăng 1,8 triệu tấn so với năm trước, và dự báo sẽ tăng tiếp 1,0 triệu tấn trong năm 2019.

Triển vọng 5 năm tới

Đối với năm 2019, các chuyên gia thị trường phân bón ước tính khối lượng giao hàng phân lân sẽ tăng 1,8% so với năm trước, đạt khoảng 70-72 triệu tấn, tương ứng mức tăng 1,2 triệu tấn so với năm 2018.

Các chuyên gia thị trường cũng dự báo, khối lượng giao hàng phân lân toàn cầu sẽ tăng 6,5 triệu tấn trong thời gian 2018-2023, tương ứng tốc độ tăng 1,8%/năm. Triển vọng nhu cầu 5 năm trên thị trường phân lân Braxin đặc biệt tích cực. Thị trường phân lân Trung Quốc được dự báo sẽ ổn định sau khi sụt giảm trong năm 2018. Thị trường nhiều nước khác ở châu á và châu Phi cũng sẽ tăng trưởng tốt trong 5 năm tới.

Tuy nhiên, cũng có một số lý do khiến cho các chuyên gia trở nên thận trọng hơn khi đánh giá triển vọng thị trường sắp tới. Nhũng dao động bất thường của giá nông sản, giá phân lân cao, tình trạng khô hạn và giảm diện tích gieo trồng ở một số khu vực cũng như những bất ổn trong thương mại thế giới,... những yếu tố này đều cần phải xem xét khi dự báo khối lượng giao hàng phân lân trong năm 2019.

Thế Nghĩa

Theo World Fertilizer, 1/2019