VINACHEM

Theo báo cáo mới công bố của Công ty nghiên cứu thị trường Grand View Research, thị trường sôđa toàn cầu đã đạt tổng khối lượng 55,45 triệu tấn trong năm 2015 và dự kiến sẽ đạt 72 triệu tấn vào năm 2024 với tổng giá trị 25,37 tỷ USD, đạt tốc độ tăng trưởng 2,8%/năm trong thời gian 8 năm từ 2016 đến 2024. Động lực chính cho sự tăng trưởng này là nhu cầu gia tăng đối với các loại kính phẳng dùng trong các ngành xây dựng và sản xuất xe ôtô.

Các lĩnh vực ứng dụng

Trong những năm gần đây, kính phẳng đã nổi lên như lĩnh vực ứng dụng hàng đầu đối với sôđa, chiếm 48,2% tổng khối lượng thị trường trong năm 2015. Theo dự báo, lĩnh vực này cũng sẽ đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất là 3,2%/năm trong thời gian từ nay cho đến năm 2024.

Đặc biệt, sự tăng trưởng của ngành sản xuất kính phẳng ở khu vực Châu á - Thái Bình Dương và Trung Đông nhờ chi tiêu xây dựng gia tăng sẽ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của thị trường sôđa toàn cầu trong thời kỳ từ nay cho đến năm 2024. Một báo cáo của Công ty Global Industry Analysts Inc. cũng cho biết, nhờ nhu cầu kính phẳng gia tăng mạnh trong các ngành xây dựng và sản xuất xe ôtô, nhu cầu sôđa dự kiến sẽ ghi nhận tốc độ tăng trưởng cao trong những năm tới.

Trong khi kính phẳng vẫn tiếp tục là lĩnh vực sử dụng lớn nhất đối với sôđa thì một tín hiệu tốt đối với thị trường là nhu cầu sôđa ở các ứng dụng như sản xuất xà phòng, chất giặt rửa, xử lý nước thải,… được dự báo cũng sẽ đạt tốc độ tăng trưởng cao.

Hơn nữa, ngành sản xuất các sản phẩm chăm sóc cá nhân đang ngày càng phát triển tại Trung Quốc, ấn Độ, Inđônêxia,… nhờ thu nhập khả dụng của người dân gia tăng cũng sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường sôđa.

Các khu vực thị trường

Sau khi bị ảnh hưởng nặng nề bởi suy thoái kinh tế thế giới thời kỳ 2007-2009, doanh số sôđa toàn cầu ngày nay đang được cải thiện, chủ yếu là nhờ nhu cầu gia tăng ở những nước đang phát triển. Đặc biệt, thị trường sôđa tại Châu á - Thái Bình Dương và Mỹ đang trải qua thời kỳ tăng trưởng tốt nhờ nhu cầu ở các ngành xây dựng, sản xuất xe ôtô và sản xuất hóa chất.

Châu Á - Thái Bình Dương hiện là thị trường sôđa hàng đầu trên thế giới, chiếm 54,2% nhu cầu toàn cầu trong năm 2015. Quá trình công nghiệp hóa gia tăng tại các nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc, ấn Độ, Thái Lan, Inđônêxia,… dự kiến sẽ là động lực quan trọng thúc đẩy thị trường sôđa trong khu vực.

Tại Mỹ, thị trường sôđa đã chứng kiến nhu cầu gia tăng mạnh trong 2 năm qua, sau một số năm nhu cầu sôđa phát triển bất lợi. Do xuất khẩu tăng mạnh cùng với nhu cầu cao trên thị trường nội địa, cung cầu sôđa tại Mỹ đã trở nên sít sao trong những tháng đầu năm 2016. Triển vọng nhu cầu đối với cả năm 2016 khá tích cực, giá sôđa cao hơn năm trước nhờ nhu cầu tăng và lượng hàng tồn kho thấp. Mỹ là nước xuất khẩu ròng đối với sôđa, các thị trường xuất khẩu chính của Mỹ trong năm 2016 là Braxin, Mêhicô và Inđônêxia.

Thị trường sôđa châu Âu được dự báo sẽ đạt tốc độ tăng trưởng chậm và đạt khối lượng 5,5 triệu tấn vào năm 2024.

Tình hình sản xuất

Thị trường sôđa toàn cầu ngày nay được đặc trưng bởi sự hiện diện của một vài nước khai thác các nguồn sôđa tự nhiên như Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ, còn đa số các nước khác như Trung Quốc đều sản xuất sôđa tổng hợp theo quy trình Solvay.

Trung Quốc, Mỹ, Nga, ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ hiện là 5 quốc gia sản xuất sôđa lớn nhất thế giới. Trung Quốc đóng vai trò chi phối trên thị trường sôđa tổng hợp toàn cầu và đáp ứng khoảng ba phần tư tổng nhu cầu sôđa tổng hợp của thế giới.

Mỹ là quốc gia cung ứng sôđa tự nhiên lớn nhất thế giới. Chi phí sản xuất sôđa tự nhiên thấp hơn so với các phương pháp tổng hợp là lợi thế quan trọng của thị trường sôđa của Mỹ. Khoảng 55% sôđa của Mỹ được xuất khẩu, khiến cho sôđa là hóa chất vô cơ có doanh số xuất khẩu lớn nhất của nước này.

Hiện tại, công suất các nhà máy sôđa tại Trung Đông đang được mở rộng, trong khi đó các mỏ sôđa tự nhiên tại Thổ Nhĩ Kỳ, Tanzania, Kenia tiếp tục được phát triển.

Những năm tăng trưởng công suất mạnh mẽ trong thời gian qua đã chuyển đổi Trung Quốc từ một quốc gia nhập khẩu ròng sôđa thành quốc gia sản xuất và xuất khẩu sôđa lớn nhất thế giới. Ngày nay, khi kinh tế tăng trưởng chậm lại, Trung Quốc càng nỗ lực tìm cách xuất khẩu sôđa để giải quyết công suất dư thừa.

Trong khi đó, trên thị trường xuất khẩu sôđa Trung Quốc và khu vực Châu Á - Thái Bình Dương nói chung đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt của các nhà sản xuất sôđa tự nhiên ở Mỹ với lợi thế về giá thành sản xuất.

Quá trình tối ưu hóa công suất nhằm cân bằng cung cầu tại Châu Âu và Trung Quốc đã giúp củng cố thị trường sôđa trong những năm gần đây. Hơn nữa, việc phát hiện các trữ lượng sôđa tự nhiên tại các quốc gia châu Phi như Tanzania, Kenia cũng sẽ giúp hỗ trợ thị trường trong những năm tới.

Ngày nay, tình trạng dư thừa công suất là một trong những thách thức lớn, ảnh hưởng bất lợi đến thị trường sôđa toàn cầu. Đặc biệt, với các cơ sở sản xuất sôđa đã thiết lập cũng như sắp được đưa vào vận hành, Trung Quốc đang hướng tới tình trạng sản xuất dư thừa. Tuy nhiên, triển vọng gia tăng tốt của nhu cầu sôđa trong những năm tới cùng với những quyết định chiến lược của các nhà sản xuất lớn về việc đóng cửa các nhà máy hiện tại và cắt giảm sản lượng sẽ giúp thu hẹp chênh lệch cung cầu trong trung hạn.

Tại Trung Quốc, đầu năm nay Công ty Haihua ở tỉnh Sơn Đông đã phải đóng cửa tổ hợp sôđa với công suất 3 triệu tấn/năm do các vấn đề về rò rỉ dưới tác động của thời tiết khắc nghiệt mùa đông. Đến tháng 5/2016, tổ hợp này đã được vận hành trở lại, nhưng với công suất chỉ bằng hai phần ba công suất ban đầu.

Sản xuất sôđa là ngành tiêu thụ nhiều năng lượng, vì vậy giá năng lượng dao động mạnh sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường. Hơn nữa, những quy định chặt chẽ về bảo vệ môi trường đối với các quá trình sản xuất sôđa tổng hợp cũng sẽ ảnh hưởng bất lợi sự tăng trưởng của thị trường sôđa.

Trong những năm tới, thị trường sôđa được dự báo sẽ chứng kiến sự nổi lên của các công ty mới trong bối cảnh nhu cầu gia tăng ở Châu Á - Thái Bình Dương. Thị trường này có khả năng sẽ trải qua những dịch chuyển về sản xuất cũng như kinh tế, nhất là ở các nước châu Âu do việc đóng cửa các cơ sở sản xuất sôđa tổng hợp trong thời gian gần đây.

Những công ty đóng vai trò hàng đầu trên thị trường sôđa toàn cầu hiện nay gồm có China Soda Ash Industries Co., Tata Chemicals Limited, DCW Limited, FMC Corporation, Oriental Chemical Industries, Solvay SA,…

Nhìn chung, xu hướng của ngành sản xuất sôđa toàn cầu trong những năm tới sẽ là đóng cửa những nhà máy không có lợi nhuận và gia tăng hệ số sử dụng công suất tại những nhà máy còn lại để đáp ứng nhu cầu gia tăng.

HS

Tổng hợp, 8/2016