VINACHEM

Theo đánh giá của giám đốc các công ty hóa chất cũng như các chuyên gia tư vấn tại Hội nghị Hóa dầu thế giới năm 2018, được tổ chức vào tháng 3 vừa qua tại Houston (Mỹ), công nghiệp hóa chất toàn cầu hiện đang phát triển mạnh và chỉ có ít dấu hiệu cho thấy thời gian tăng trưởng tốt này sẽ sớm kết thúc.

Trong thời gian qua, các nhà sản xuất hóa chất Mỹ đang hoàn tất những dự án đầu tư trị giá hàng chục tỷ USD tại các cơ sở sản xuất hóa dầu mới để tận dụng lợi thế của nguồn nguyên liệu khí đá phiến giá rẻ. Thông thường thì việc gia tăng đầu tư như vậy sẽ gây áp lực lên giá sản phẩm và tác động đến các yếu tố then chốt của ngành. Nhưng lần này nhu cầu đối với các sản phẩm hóa chất đang mạnh đến mức mọi sản phẩm sản xuất ra đều được tiêu thụ hết.

Theo bài thuyết trình của Dave Witte, người đứng đầu Bộ phận tư vấn hóa chất và năng lượng tại Công ty IHS Markit, công nghiệp hóa chất Mỹ đã trải qua 5 năm hoạt động với lợi nhuận cao. Nhiều người tham dự Hội nghị đã tự hỏi, khi nào xu hướng tăng trưởng tốt này sẽ kết thúc.

Trong lịch sử, những thời gian dài gia tăng công suất thường trùng hợp với thời kỳ suy yếu kinh tế, kèm theo hậu quả là cung vượt cầu và tình trạng suy thoái toàn ngành. Có thể kể đến những ví dụ như trường hợp nhiều nhà máy mới được khánh thành vào năm 1990, ngay sát thời điểm trước khi công nghiệp hóa chất toàn cầu bước vào thời kỳ suy thoái, hoặc khi công suất trong ngành đạt đỉnh cao vào giữa thập niên 1990 thì tiếp theo sau là cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ châu á và tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu năm 2001, mang theo 5 năm đầy khó khăn đối với các nhà sản xuất hóa chất.

Triển vọng lạc quan

Nhưng theo chuyên gia của IHS Markit, lần này có thể sẽ khác. Công nghiệp hóa chất đang trải qua một thời kỳ tăng trưởng nhu cầu ổn định và tương đối dài. Tuy những nhà máy sản xuất các hóa chất như etylen và polyetylen của Mỹ sẽ đi vào vận hành trong vài năm tới, nhưng tình hình phát triển công suất ở Trung Đông và Trung Quốc hiện đang trầm lắng.

Các chuyên gia IHS Markit dự báo công nghiệp hóa chất sẽ có hai năm tiếp tục tăng trưởng mạnh, sau đó sẽ suy giảm nhẹ vào năm 2020 khi thị trường đón nhận những sản lượng mới, tiếp theo sẽ là xu hướng tăng lợi nhuận của các công ty trong ngành.

Phó Chủ tịch phụ trách Bộ phận phát triển kinh doanh hóa chất toàn cầu tại IHS Markit còn tỏ ra lạc quan hơn. Ông đề cập đến khả năng sẽ có một “Siêu chu kỳ tăng trưởng” sắp tới - đây là một chu kỳ thời gian dài khi các nhà máy hoạt động với công suất dự phòng thấp và nhu cầu cao, lợi nhuận tăng mạnh. Nhìn chung, cho đến nay CNHC chưa chứng kiến một siêu chu kỳ nào như vậy.

Theo chuyên gia của IHS Markit, mọi thành phần trong chuỗi giá trị sản xuất hóa chất đều đang thể hiện sức mạnh: Người tiêu dùng có nhu cầu lớn, sản xuất vận hành ở tốc độ cao, nguồn cung nguyên liệu sẵn có và các chương trình đầu tư tiếp tục được thực hiện. Trong 5 năm tới, công suất kết hợp toàn cầu đối với các hóa chất cơ bản như etylen, propylen, metanol, clo, benzen và p-xylen sẽ tăng 25%, đạt 610 triệu tấn.

IHS Markit dự báo nhu cầu sẽ duy trì ổn định, những năm tới giá dầu sẽ tương đối thấp, nhờ đó kích thích nhu cầu cao đối với các sản phẩm hóa chất. Trong 5 năm tới, nhu cầu đối với các hóa chất cơ bản là etylen và propylen sẽ tăng nhanh hơn so với 5 năm trước. Vì vậy, tỷ lệ vận hành công suất của các nhà máy etylen sẽ duy trì ở mức rất lành mạnh là 90%.

Trong khi đó, những hiện tượng bất ngờ như thiếu hụt nguồn cung hoặc nhu cầu đột ngột tăng mạnh có thể khiến cho giá hóa chất leo thang, giúp các nhà sản xuất hóa chất đạt được lợi nhuận kỷ lục.

Nhưng giá dầu thấp không phải là yếu tố duy nhất hỗ trợ cho sự phát triển của công nghiệp hóa chất. Trong bài phát biểu tại Hội nghị, nhà kinh tế trưởng của IHS Markit đã vẽ lên bức tranh về một nền kinh tế thế giới đang phát triển mạnh.

Tại Mỹ, niềm tin của người tiêu dùng đang ở mức cao nhất trong 17 năm qua, tỷ lệ thất nghiệp duy trì ở mức thấp là 4,1% và có thể giảm tiếp đến 3,5% vào năm tới - thấp nhất kể từ thập niên 1950.

Trên toàn cầu, các nền kinh tế mới nổi như Braxin đang dần thoát ra khỏi suy thoái. Kinh tế châu Âu và Nhật Bản tăng trưởng nhanh hơn so với những năm bình thường.

Những yếu tố rủi ro

Nhưng các chuyên gia kinh tế cũng nêu lên một số yếu tố có thể phá vỡ những kịch bản lạc quan. Một trong những yếu tố rủi ro lớn trước mắt là nguy cơ chiến tranh thương mại do chính sách bảo hộ của chính phủ Tổng thống Mỹ Donald Trump gây ra. Từ trước đến nay, tất cả các cuộc chiến tranh thương mại đều dẫn đến những kết quả thảm hại, trong đó sẽ không có bên thắng bên thua.

Một yếu tố khác là lạm phát, đây là hiệu ứng phụ của kinh tế phát triển quá nóng. Tại Mỹ, Cục dự trữ liên bang đã bắt đầu tăng dần lãi suất như một công cụ kiềm chế lạm phát. Tuy nhiên, Cục Dự trữ liên bang Mỹ có thể phá hỏng quá trình phục hồi kinh tế và gây ra suy thoái kinh tế nếu tăng lãi suất quá nhanh.

Phát biểu tại Hội nghị, một số giám đốc các công ty hóa chất Mỹ cũng lo ngại rằng nhu cầu mạnh và giá nguyên liệu thấp sẽ không đủ để duy trì các hoạt động đầu tư trong công nghiệp hóa chất nước này.

Giám đốc Công ty Chevron Phillips Chemical cho rằng một vấn đề quan trọng khác cần được đề cập là sự gia tăng của chi phí vốn đầu tư. Năm 2011, Chevron Phillips Chemical là công ty hóa chất đầu tiên trong 10 năm qua tuyên bố kế hoạch đầu tư xây dựng nhà máy crăcking etylen mới tại Mỹ. Nhưng từ đó đến nay, Công ty đã phải chứng kiến chi phí xây dựng ngày càng tăng trong khi nhân lực có trình độ trở nên khan hiếm. Chevron Phillips hiện đang đánh giá dự án xây dựng một nhà máy crăcking khác tại Vùng Vịnh duyên hải Mêhicô của Mỹ. Công ty Dow Chemical cũng đang xây dựng một nhà máy crăcking etylen ở khu vực này và đã phải chứng kiến chi phí vốn đầu tư tăng 40% trong 5 năm qua. Sự gia tăng chi phí này khiến cho triển vọng kinh tế của nhiều dự án trở nên khác xa so với những dự báo ban đầu.

Thế Nghĩa

Theo Chemical & Engineering News, 4/2018