VINACHEM

Trong 3 năm qua, thị trường phân lân toàn cầu đã trở nên có tính cạnh tranh cao hơn, nguồn cung đã trở thành động lực lớn hơn của thị trường, khiến cho các nhà sản xuất tại Bắc Mỹ và Trung Quốc phải chịu áp lực nghiêm trọng do giá phân lân toàn cầu giảm, dẫn đến biên lợi nhuận thấp.

Từ đầu thế kỷ 21, vị thế cạnh tranh của Bắc Mỹ đã suy yếu rõ rệt. Năm 2000, khu vực này là khu vực xuất khẩu DAP lớn nhất thế giới, nhưng từ đó đến nay nó đã bị các nước như Trung Quốc, Arập Xê-út và Marốc vượt qua. Xuất khẩu phân lân của Bắc Mỹ đã giảm xuống chỉ còn 2 triệu tấn vào năm 2016, giảm trung bình 5 triệu tấn mỗi năm trong thời kỳ 2000-2016.

Động lực chính cho sự dịch chuyển nói trên trong xuất khẩu phân lân là sự suy giảm của trữ lượng quặng phốtphat có thể khai thác tại Mỹ và sự gia tăng giá trị của quặng phốtphat thương mại mà Mỹ nhập khẩu để bù lại cho sự suy giảm của sản lượng trong nước. Kết quả của xu hướng này là quá trình hợp lý hóa công suất của các nhà máy sản xuất các sản phẩm phốtphat tại Mỹ. Đây là quá trình kéo dài hơn một thập niên, trong đó các nhà sản xuất Mỹ đã đóng cửa các nhà máy sản xuất phân lân không tích hợp hoặc những nhà máy mà tại đó những mỏ quặng phốtphat đã đạt đến điểm cuối của chu kỳ hoạt động hữu ích. Đây thực sự là mối đe dọa đối với sự tồn tại, khi một số công ty sản xuất phân lân dạng đơn dinh dưỡng ở Mỹ đứng trước nguy cơ phải hoàn toàn rút khỏi thị trường hoặc tìm cách đầu tư vào những cơ sở sản xuất chiến lược ở nước ngoài.

Tại Trung Quốc, hai thập niên qua ngành sản xuất phân lân với sự hỗ trợ của nhà nước đã nỗ lực tăng cường khả năng tự cung tự cấp và phát triển lượng thặng dư đáng kể các sản phẩm phốtphat có thể xuất khẩu. Chính sách thương mại của chính phủ Trung Quốc đã được sử dụng để tạo ra thuế xuất khẩu trái với quy luật thị trường, làm tăng nguồn cung trong nước và một phần khiến cho thị trường phân bón Trung Quốc tách rời với giá quốc tế khi phân bón được bán cho người nông dân trong nước. Từ Trung Quốc, nguồn thặng dư phân lân nhờ sự hỗ trợ của nhà nước đã góp phần gây ra tình trạng cung vượt cầu trên thị trường phân lân thế giới, đặc biệt là trong bối cảnh tăng trưởng tiêu thụ phân lân toàn cầu diễn biến chậm hơn xu hướng đầu tư toàn cầu vào những cơ sở sản xuất phân lân mới.

Trong thời gian đầu, sự hỗ trợ ban đầu của chính phủ Trung Quốc đối với ngành phân bón (và nhìn chung đối với toàn bộ lĩnh vực hàng tiêu dùng nội địa của nước này đã trở thành chỗ dựa cho những nhà máy thua lỗ cho đến khi xảy ra tình trạng suy thoái trên thị trường hàng hóa toàn cầu sau năm 2012.

Nhưng nay thì những chính sách như vậy đã thuộc về quá khứ, Trung Quốc đã bắt đầu đi theo cách tiếp cận dựa nhiều hơn trên nguyên lý thị trường khi phân phối các nguồn lực trong nước. Điều đó có nghĩa là không còn thuế xuất khẩu và sự hỗ trợ của nhà nước đối với ngành sản xuất phân lân nội địa. Trong 5 năm tới, Trung Quốc dự kiến sẽ hợp lý hóa nguồn thặng dư phân lân lớn và có khả năng xuất khẩu của mình.

Sự phát triển của các khu vực sản xuất phân lân với giá thành thấp, ví dụ các nước khu vực Trung Đông và Bắc Phi, sẽ làm tăng áp lực lên các nhà sản xuất Bắc Mỹ, đồng thời khiến cho tình hình cung vượt cầu tại Trung Quốc trở nên nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, Trung Quốc có ngành sản xuất phân lân đa dạng và cũng có đủ các nhà sản xuất giá thành thấp để duy trì hoạt động, đảm bảo khả năng tự cung tự cấp về phân lân.

TN

Theo FertilizerWorld, 3/2018