VINACHEM

Glyphosat là thành phần hoạt tính chính trong thuốc diệt cỏ Roundup nổi tiếng của Tập đoàn Monsanto. Đây là một trong những thuốc diệt cỏ thông dụng nhất hiện nay trên thị trường thế giới. Với sự gia tăng nhanh chóng của nhu cầu, glyphosat đã chiếm hơn 30% doanh số thị trường thuốc diệt cỏ toàn cầu.

Mới đây, một tòa án ở California (Mỹ) đã ra phán quyết yêu cầu Tập đoàn Monsanto phải bồi thường 289 triệu USD cho một khách hàng vì sử dụng thuốc diệt cỏ chứa hoạt chất glyphosat dẫn đến bị ung thư. Thông tin này ngay lập tức gây rúng động dư luận quốc tế, tuy nhiên trên thực tế glyphosat đã gây tranh cãi trên toàn thế giới từ nhiều năm nay.

Trong khi đó, từ nhiều năm qua Trung Quốc đã phát triển một hệ thống sản xuất glyphosat lớn nhất trên thế giới, chiếm hơn 70% sản lượng toàn cầu, vì vậy đang là quốc gia đóng vai trò quan trọng trên thị trường glyphosat thế giới. Mọi thay đổi ở Trung Quốc,đặc biệt là về giá cả và nguồn cung, đều có ảnh hưởng lớn đến thị trường quốc tế.

10 quốc gia nhập khẩu nhiều nhất glyphosat từ Trung Quốc (cả ở dạng kỹ thuật và đã pha chế) là Mỹ, Braxin, Achentina, Nigiêria, Thái Lan, Việt Nam, Inđônêxia và Ghana.

Xu hướng tăng giá glyphosat

Tháng 8/2017, Trung Quốc đã tiến hành một số đợt kiểm tra môi trường, tập trung vào các tỉnh Chiết Giang, Sơn Đông và Tứ Xuyên. Đó là những trung tâm sản xuất thuốc BVTV của Trung Quốc, chiếm hơn 1/3 sản lượng toàn quốc. Những đợt kiểm tra môi trường như vậy đã gây áp lực lên các nhà sản xuất, ảnh hưởng bất lợi đến nguồn cung glyphosat và nguyên liệu sản xuất sản phẩm này, qua đó dẫn đến những đợt tăng giá glyphosat.

Một yếu tố khác có thể giữ cho giá glyphosat trên thị trường quốc tế ở mức cao, và cùng với nó là các loại thuốc BVTV khác, là xu hướng sát nhập giữa các tập đoàn hóa nông quy mô lớn. Đáng chú ý là những vụ sát nhập giữa ChinaChem với Syngenta, giữa Dow Chemical với DuPont, và giữa Bayer với Monsanto. Những vụ sát nhập lớn này chắc chắn sẽ định hình lại thị trường hóa nông toàn cầu, với số nhà sản xuất ít hơn nhưng mạnh hơn, có thể kiểm soát giá và nguồn cung sản phẩm thuốc BVTV trên thị trường thế giới.

Trung Quốc củng cố ngành sản xuất glyphosat

Ngành sản xuất glyphosat của Trung Quốc bắt đầu phát triển mạnh trong năm 2007 và tiếp tục tăng trưởng cho đến năm 2009. Những tiếp theo sau thời kỳ hưng thịnh này là thời kỳ suy thoái, trong đó khoảng 90% nhà sản xuất glyphosat tại Trung Quốc đã bị loại ra khỏi thị trường. Trong khi nền kinh tế Trung Quốc suy giảm thì giá glyphosat vẫn tiếp tục tăng nhờ sự tập trung cao trong ngành.

Trong các năm 2014-2015, công suất glyphosat nội địa của Trung Quốc đã tăng khoảng 300.000 tấn/năm khi nhiều công ty gia nhập lại thị trường. Xu hướng này đã dẫn đến tình trạng dư thừa công suất nghiêm trọng, khiến cho thị trường có tính cạnh tranh cao.

Nhưng từ năm 2016 các chính sách thắt chặt về môi trường đã dẫn đến những căng thẳng trong nguồn cung glyphosat, qua đó đã lại đẩy giá tăng cao. Trên thực tế, sau 2 năm điều chỉnh cùng với những biện pháp khắt khe về bảo vệ môi trường, số lượng các doanh nghiệp sản xuất glyphosat còn hoạt động đã giảm đáng kể.

Sự phát triển mạnh mẽ của ngành sản xuất glyphosat tại Trung Quốc hiện nay chủ yếu là nhờ sự suy giảm hàng tồn kho ở nhiều nhà sản xuất cũng như lệnh cấm sử dụng thuốc diệt cỏ paraquat AS đã khiến cho nhiều khách hàng chuyển sang sử dụng sản phẩm thay thế là glyphosat. Tháng 8/2017, khi sản xuất bị hạn chế vì các đợt kiểm tra môi trường thì một đợt tăng giá mới đã diễn ra trên toàn bộ thị trường glyphosat.

Triển vọng phát triển

Các chuyên gia phân tích thị trường cho rằng, trong tương lai gần giá glyxin nội địa tại Trung Quốc sẽ tăng tiếp do các quy định về bảo vệ môi trường ngày càng chặt chẽ tại các tỉnh sản xuất hàng đầu.

Glyxin là một trong những nguyên liệu chính trong sản xuất glyphosat. Đặc biệt, tỉnh Hà Bắc với công suất sản xuất 240.000 tấn glyxin/năm, chiếm 40% công suất toàn quốc, có khả năng sẽ phải chịu những áp lực nặng nề về bảo vệ môi trường, nhiều doanh nghiệp có thể phải đình chỉ sản xuất trong thời gian dài.

Theo các doanh nghiệp trong ngành, chính sách môi trường ngày càng chặt chẽ sẽ trở thành “tiêu chuẩn mới” tại Trung Quốc, ảnh hưởng đến hơn 60% công suất glyphosat trong nước. Khi áp lực bảo vệ môi trường tăng, giá glyphosat cũng sẽ tăng theo. Tuy một số doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng, nhưng những doanh nghiệp có khả năng tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường mới sẽ có ưu thế cạnh tranh cao.

Những yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất glyphosat tại Trung Quốc

Chi phí nhân công thấp tại Trung Quốc cùng với chi phí sản xuất thấp hơn mức trung bình toàn cầu, đó là hai yếu tố có lợi cho sự phát triển tiếp theo của ngành sản xuất glyphosat tại đây. Hơn nữa, nhiều nông dân tại Trung Quốc và các nước đang phát triển trên thế giới đang có thu nhập và sức mua ngày càng cao, dẫn đến nhu cầu đối với những loại thuốc diệt cỏ như glyphosat ngày càng tăng. Do hiện đại hóa ngành nông nghiệp là một trong những mục tiêu chính ở nhiều nước đang phát triển, nhu cầu glyphosat để bảo vệ cây trồng sẽ tiếp tục tăng trong tương lai, hỗ trợ cho sự phát triển tích cực tại Trung Quốc.

Mặt khác, tình trạng dư thừa sản lượng trong sản xuất glyphosat tại Trung Quốc đã dẫn đến dư thừa công suất nghiêm trọng, khiến cho giá giảm xuống dưới giá trị thực. Hơn nữa, chi phí bảo vệ môi trường cao hơn đang gây áp lực lên các nhà sản xuất và hạn chế lợi nhuận mà họ thu được. Việc tăng giá xuất khẩu không phải là dễ dàng vì thương hiệu sản phẩm glyphosat của Trung Quốc ít được công nhận trên thế giới, buộc các nhà sản xuất phải bán sản phẩm ở mức giá thấp.

Những thách thức và cơ hội

Bên cạnh những tranh cãi về khả năng gây ung thư của glyphosat, một trong những thách thức quan trọng đối với ngành sản xuất glyphosat là xu hướng phát triển không rõ ràng của cây trồng biến đổi gen. Những loại cây trồng này là phạm vi ứng dụng chủ yếu của glyphosat, nhưng xu hướng phát triển trong tương lai rất khó dự báo. Việc gieo trồng và sử dụng cây trồng biến đổi gen hiện tập trung ở khu vực châu Mỹ nhưng vẫn đang gây nhiều tranh cãi ở nhiều quốc gia khác trên thế giới, vì vậy triển vọng phát triển rất không rõ ràng. Diện tích gieo trồng các loại cây biến đổi gen hiện nay không tăng đáng kể, nhu cầu tăng trưởng trong tương lai gần vì thế cũng bị hạn chế.

Một thách thức quan trọng tiếp theo là chính sách bảo vệ môi trường chặt chẽ của các chính phủ, đòi hỏi các nhà sản xuất phải đầu tư vào các hệ thống xử lý phế thải tốn kém và buộc họ giảm hoặc ngừng sản xuất trong một số trường hợp. Do đó, lợi nhuận của các công ty sẽ thấp và những công ty với công nghệ mới nhất sẽ dẫn đầu thị trường.

Một cơ hội quan trọng đối với các nhà sản xuất glyphosat tại Trung Quốc là chuyển sang hợp tác với các công ty quốc tế. Trong tình trạng công nghệ sản xuất thấp, phần lớn các nhà sản xuất của Trung Quốc vẫn tập trung vào sản xuất glyphosat kỹ thuật với mục đích xuất khẩu cho các doanh nghiệp nước ngoài để các doanh nghiệp này chế biến tiếp thành thành phẩm. Việc hợp tác với các công ty quốc tế có thể mang lại cho các nhà sản xuất Trung Quốc các kênh bán hàng cũng như kiến thức chuyên môn về tiếp thị để mang sản phẩm của mình đến các khách hàng trên toàn thế giới.

Một số nhà sản xuất glyphosat tại Trung Quốc đã thực hiện việc tích hợp chuỗi giá trị công nghiệp, đặc biệt là nguồn cung nguyên liệu, phát triển sản phẩm hoàn thiện và thiết lập mạng lưới bán hàng. Những công ty với những chuỗi giá trị công nghiệp hoàn chỉnh sẽ dễ dàng vượt qua áp lực cạnh tranh quyết liệt trên thị trường.

Hơn nữa, nhiều doanh nghiệp trong ngành sản xuất glyphosat tại Trung Quốc, đặc biệt là những doanh nghiệp nhỏ hoặc gặp khó khăn về tài chính, có thể sẽ tiến hành sát nhập hoặc bị mua lại trong những năm tới.

HV

Theo Chemistry & Industry, 3/2018