VINACHEM

Bối cảnh kinh tế và chính trị

Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) đánh giá tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2019 đạt 3,0%, mức thấp nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009. IMF dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2020 sẽ đạt 3,4%, thấp hơn 0,2% so với mức dự báo trước đó vào tháng 4/2019.

Từ nửa sau của năm 2018, tăng trưởng kinh tế toàn cầu đã theo xu hướng đi xuống do những bất ổn chính trị và môi trường thương mại. Những tranh chấp thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, những thỏa thuận Brexit giữa EU và Anh vẫn là những yếu tố ảnh hưởng chính đối với hoạt động sản xuất kinh doanh và niềm tin của người tiêu dùng. Nhưng tăng trưởng kinh tế toàn cầu được dự báo sẽ tăng trong năm 2020 nhờ môi trường kinh tế được cải thiện ở một số thị trường mới nổi.

Theo dự báo mới đây của Hiệp hội phân bón quốc tế (IFA), nhu cầu phân bón thế giới sẽ tăng 1,9% trong năm 2020 sau khi lượng tiêu thụ ước tính giảm 0,2% trong năm 2019. Nhu cầu phân đạm năm 2020 dự kiến sẽ ghi nhận mức tăng nhẹ 0,2%, trong khi đó nhu cầu phân lân sẽ giảm 0,2% và nhu cầu phân kali giảm 1,5%.

Triển vọng cung cầu phân đạm

Sản lượng amoniăc toàn cầu năm 2019 ước tính tăng nhẹ 2,1%, đạt 181 triệu tấn NH3, chủ yếu nhờ sản lượng cao hơn ở Nga, Mỹ và Inđônêxia.

Đáng chú ý là Trung Quốc, quốc gia chiếm 29% sản lượng amoniăc toàn cầu, đã tăng 3% sản lượng bất chấp các biện pháp kiểm soát môi trường chặt chẽ hơn và tình trạng thiếu nguồn cung nguyên liệu. Tăng trưởng sản lượng amoniăc năm 2019 tại Trung Quốc đã diễn ra sau khi sản lượng amoniăc tại đây giảm 3 năm liên tiếp.

Mặt khác, xu hướng giảm sản lượng amoniăc đã được quan sát thấy ở Tây á, châu Phi và châu âu. Còn tại Ucraina, sản lượng amoniăc đã hồi phục trong năm 2019, sau 7 năm liên tiếp giảm.

Thương mại amoniăc toàn cầu năm 2019 ước tính đạt 19,4 triệu tấn, giảm 3% so với năm 2018.

Công suất amoniăc toàn cầu dự báo sẽ đạt 182 triệu tấn năm 2020, cao hơn mức181 triệu tấn năm 2018. Trong năm tài chính 2019/2020, những nhà máy amoniăc mới sẽ được đưa vào vận hành tại khu vực Đông âu và Trung á, ấn Độ và Nigiêria, đồng thời một số nhà máy có thể sẽ được khởi động lại tại Mêhicô. Trong khi đó, quá trình tái cơ cấu sẽ được thực hiện tại Trinidad, Kuwait, Braxin, Rumani và Trung Quốc, một số nhà máy sẽ bị đóng cửa.

Tình hình cung cầu phân đạm toàn cầu năm 2019 cho thấy lượng cung dư thừa đã gia tăng do sự gia tăng đáng kể của nguồn cung (+2,1 triệu tấn N) và sự tăng trưởng nhẹ của nhu cầu (+0,9 triệu tấn N). Sang năm 2020, xu hướng mất cân đối cung cầu phân đạm toàn cầu được dự báo sẽ giảm nhẹ, nguồn cung dư thừa giảm xuống còn khoảng 10,8 triệu tấn N.

Triển vọng cung cầu urê

Theo các số liệu sơ bộ, sản lượng urê toàn cầu năm 2019 ước tính tăng 2,4%, đạt 176 triệu tấn. Nếu không kể Trung Quốc (chiếm 31% sản lượng toàn cầu), sản lượng urê toàn cầu đã tăng 2,2%, đạt 122 triệu tấn nhờ sản lượng cao hơn tại Nga, Ucraina, Mỹ, Inđônêxia, ấn Độ và Pakistan. Trung bình, ngành sản xuất urê thế giới đang vận hành với 85% công suất danh định.

Cần lưu ý rằng sau 3 năm suy giảm liên tiếp do chi phí sản xuất tăng, tiêu thụ phân đạm nội địa suy yếu và cơ hội xuất khẩu giảm, sang năm 2019 sản lượng urê tại Trung Quốc đã hồi phục

Xuất khẩu urê toàn cầu năm 2019 ước tính tăng nhẹ 0,6%, từ 48,3 triệu tấn năm 2018 lên 48,5 triệu tấn. Đặc điểm nổi bật trong thương mại urê toàn cầu năm 2019 là sự trở lại của xuất khẩu urê từ Trung Quốc, chiếm 9% lượng xuất khẩu urê toàn cầu so với 5% trong năm 2018. Xuất khẩu urê cũng gia tăng đáng kể tại Inđônêxia, Canađa và Ucraina.

Công suất urê toàn cầu ước đạt 208 triệu tấn năm 2019 và dự báo sẽ đạt 213 triệu tấn năm 2020. Các đợt bổ sung công suất urê mới trong thời gian 2018-2020 đã diễn ra tại ấn Độ, khu vực Đông âu và Trung á, Nigiêria, với một số nhà máy có khả năng sẽ được tái khởi động tại Mêhicô (nếu các vấn đề cung ứng nguyên liệu được giải quyết). Trong khi đó, công suất urê của Trung Quốc dự kiến sẽ giảm 2,4 triệu tấn trong thời gian 2018-2020.

Nguồn cung urê toàn cầu (công suất thực tế) ước tính đạt 181 triệu tấn trong năm 2019 và dự báo sẽ đạt 186 triệu tấn trong năm 2020. Trong khi đó, nhu cầu urê toàn cầu đối với tất cả các lĩnh vực ứng dụng trong năm 2020 sẽ tăng lên 173 triệu tấn so với 171 triệu tấn năm 2019.

Tình hình cân bằng cung cầu urê cho thấy lượng cung dư thừa tăng lên 13 triệu tấn, tương đương 7% nguồn cung.

Triển vọng cung cầu phân lân

Đặc điểm đáng chu ý của thị trường phân lân toàn cầu năm 2019 là nhu cầu quặng phốtphat giữ ở mức ổn định, trong khi đó sản xuất axit phốtphoric và các sản phẩm phốtphat chế biến (MAP, DAP, TSP) phục hồi. Đồng thời, nhu cầu phốtphat trên toàn cầu ước tính giảm 0,2% so với năm 2018.

Theo những số liệu sơ bộ, xuất khẩu quặng phốtphat năm 2019 ước tính giảm 3%, xuống còn 30 triệu tấn so với 31 triệu tấn trong năm 2018.

Trong khi sản lượng quặng phốtphat toàn cầu năm 2018 tăng trưởng âm, sản lượng năm 2019 duy trì ở mức không đổi là 207 triệu tấn so với năm trước. Nhưng sản lượng axit phốtphoric toàn cầu ước tính tăng 1%, đạt 47 triệu tấn P₂O₅.

Sản lượng phốtphat chế biến (MAP, MES, DAP và TSP) năm 2019 ước tính tăng đến 35,6 triệu tấn P₂O₅(74 triệu tấn sản phẩm) nhờ sản lượng MAP tăng và sản lượng DAP phục hồi mạnh (tăng 9% so với năm trước).

Công suất axit phốtphoric toàn cầu năm 2020 được dự báo sẽ đạt 60,4 triệu tấn P₂O₅, tăng 1,1% (+0,7 triệu tấn) so với năm 2018,

Xu hướng gia tăng công suất phốtphat chế biến trong thời kỳ 2018-2020 chủ yếu diễn ra ở Marốc, Arập Xê-út và Ai-Cập. Đồng thời, công suất tại Nga, Braxin, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ cũng tăng. Quá trình tái cơ cấu công suất phốtphat sẽ diễn ra tại Trung Quốc do tình hình cung cầu sít sao trên thị trường quốc tế, các quy định chặt chẽ hơn về photphogip và sự suy giảm của nhu cầu phân bón nội địa.

Công suất phốtphat chế biến toàn cầu ước tính đạt 48,1 triệu tấn P₂O₅ trong năm 2019 và dự báo sẽ đạt 48,3 triệu tấn P₂O₅ trong năm 2020. Trong năm tài chính 2019/2020, một số nhà máy tại Bắc Mỹ sẽ đóng cửa hoặc ngừng hoạt động.

Nguồn cung axit phốtphoric toàn cầu năm 2020 dự báo sẽ đạt 50,4 triệu tấn P₂O₅, tăng 2,7% so với năm 2018 (49,1 triệu tấn P₂O₅).

Nhu cầu axit phốtphoric cho tất cả các lĩnh vực ứng dụng trong năm 2020 dự báo sẽ đạt 47,4 triệu tấn P2O5 so với 46,5 triệu tấn P₂O₅năm 2018, tương đương mức tăng 1,1%/năm. Nhu cầu các chất dinh dưỡng phốtphat cho cây trồng ước tính giảm 0,2% trong năm 2019 và được dự báo sẽ tăng 1,9% trong năm 2020.

Tình hình mất cân bằng cung cầu axit phốtphoric sẽ tăng nhẹ trong thời gian 2018-2020, dư thừa nguồn cung dự báo sẽ tăng lên 3,0 triệu tấn P₂O₅ trong năm 2020, tương đương 6% nguồn cung toàn cầu. Năm 2018, dư thừa nguồn cung này chiếm 5% nguồn cung toàn cầu.

Triển vọng cung cầu phân kali

Sau 2 năm tăng trưởng liên tiếp (năm 2017 tăng 8%, năm 2018 tăng 3%), sản lượng kali toàn cầu năm 2019 ước tính giảm 5%, xuống còn 40,9 triệu tấn K₂O trong bối cảnh nền tảng thị trường suy yếu và nhu cầu kali giảm. Sản lượng MOP toàn cầu năm 2019 ước tính giảm xuống 65 triệu tấn sản phẩm, tương đương mức giảm gần 6%, do sự suy giảm của nhu cầu nhập khẩu dẫn đến khối lượng xuất khẩu giảm xuống 50 triệu tấn.

Công suất kali toàn cầu ước tính tăng nhẹ 0,2% so với năm 2018, đạt 60 triệu tấn K₂O. Năm 2020, công suất kali toàn cầu được dự báo tăng 5% so với năm trước, đạt 63 triệu tấn K₂O. Phần lớn lượng tăng này là từ các nhà máy mới đưa vào vận hành tại Nga.

Trong thời kỳ 2018-2020, nguồn cung kali toàn cầu dự báo sẽ tăng 7% (+3,5 triệu tấn K₂O), đạt 52 triệu tấn K₂O vào cuối năm 2020. Tình hình thị trường suy yếu đã thúc đẩy một loạt kế hoạch cắt giảm nguồn cung trong năm 2019 để đối phó với xu hướng tăng trưởng chậm hoặc tăng trưởng âm ở các nước tiêu thụ chính.

Nhu cầu kali toàn cầu (cả đối với phân bón và các lĩnh vực ứng dụng công nghiệp) ước tính giảm 1,1% trong năm 2019, nhưng sau đó dự báo sẽ phục hồi và tăng 3,4% trong năm 2020 (đạt 44,3 triệu tấn K₂O).

Tình hình cung cầu kali hiện nay cho thấy có khả năng sẽ xảy ra mất cân bằng lớn trong năm 2020 (lên đến 7,8 triệu tấn K₂O vào cuối năm 2020), tương đương 15% nguồn cung toàn cầu.

Thương mại MOP trên thế giới năm 2020 dự báo sẽ hồi phục cùng với nhu cầu được cải thiện trên toàn cầu và sẽ trở về mức 53 triệu tấn như trong thời kỳ 2017/2018.

Trong ngắn hạn, nguồn cung có khả năng sẽ trở thành động lực chính cho thị trường kali toàn cầu, do các nhà máy mới tại Nga và Belarut sẽ mang lại những nguồn cung bổ sung lớn, chủ yếu dành cho xuất khẩu.

LH

Theo IFA, 12/2019