VINACHEM

Nhiều vấn đề lớn đã được đặt ra đối với thị trường phân lân quốc tế năm nay, trong đó tập trung vào khả năng hợp lý hóa ngành sản xuất phân lân trong bối cảnh công suất ngày càng tăng nhưng nhu cầu không theo kịp. Đứng trước vấn đề này, một số nhà sản xuất phân lân hàng đầu của Mỹ cho biết họ đang xem xét khả năng sát nhập, hợp nhất nhằm giảm chi phí và tăng cường hiệu quả hoạt động.

Giá DAP trên thị trường quốc tế hiện nay đã giảm xuống đến mức khiến cho khả năng xuất khẩu DAP của Trung Quốc với mức giá 320 USD/ tấn FOB (ở những nhà sản xuất giá thành cao) đang bị đặt dấu hỏi. Mức giá thấp này cũng đã ảnh hưởng đến lợi nhuận của các nhà sản xuất phân lân ở Bắc Mỹ và Bắc Phi. Theo ước tính của một số chuyên gia, biên lợi nhuận của những nhà sản xuất này đã giảm xuống chỉ còn 11-14% trong tháng 7/2016 so với 23-31% cách đây một năm. Tình trạng này đã xảy ra mặc dù giá lưu huỳnh và amoniăc trong nửa đầu năm 2016 cũng đã giảm xuống những mức thấp hơn đáng kể so với cùng kỳ năm trước.

ở những biên lợi nhuận thấp như vậy, các nhà quan sát đã dự báo giá phân lân sẽ ngừng giảm, ít nhất là đối với các nhà sản xuất West Suez. Trên thực tế, giá phân lân cũng đã ngừng giảm, tuy có thể chỉ là tạm thời. Giữa tháng 8/2016, giá DAP và MAP tại Bắc Mỹ và Bắc Phi đã tăng 5 USD/ tấn, trong khi đó nhu cầu tại Mỹ và Braxin phục hồi nhẹ.

Thời kỳ giá phân lân thấp trong nửa đầu năm 2016 cũng đã ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu của Trung Quốc: Khối lượng xuất khẩu DAP và MAP của Trung Quốc đã giảm 29% và 46% tương ứng so với nửa đầu năm 2015.

Trong ngắn hạn, có thể nói yếu tố và tác động then chốt đối với giá phân lân là hoạt động của Trung Quốc trên thị trường xuất khẩu. Lượng tồn kho DAP của Trung Quốc tại các cảng chính đã không ngừng tăng trong thời kỳ từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2016 do nhu cầu nội địa của nước này vẫn trì trệ và giá bán phân lân trên thị trường nội địa không hấp dẫn.

Về mặt nguồn cung, cung cầu phân lân trên các thị trường tương đối sít sao trong tháng 9/2016, ngoại trừ thị trường Trung Quốc. Nhu cầu là yếu tố then chốt, nhưng cạnh tranh giữa các nhà cung cấp ở các nước khác nhau cũng đóng vai trò quan trọng. Vì vậy, về ngắn hạn những yếu tố này sẽ hạn chế khả năng tăng giá mạnh của phân lân. Hiện tại, giá lưu huỳnh hoặc amoniăc trong ngắn hạn cũng được dự báo là sẽ không có những đợt tăng mạnh.

Nhưng trong quý cuối cùng của năm 2016 và đầu năm 2017, nhiều nhà máy phân lân mới đang và sẽ được đưa vào vận hành tại khu vực Trung Đông - Bắc Phi. Thời điểm đưa sản phẩm của những nhà máy mới này ra thị trường sẽ là yếu tố quan trọng đối với xu hướng của giá phân lân. Có thể thấy, những nhà máy mới trong khu vực này có lợi thế rõ rệt về mặt địa lý và hòa nhập thị trường so với nhiều nhà máy ở các khu vực khác.

Trong khi đó, một điều đang trở nên ngày càng rõ là Công ty OCP của Marốc sẽ dựa vào thị trường châu Phi để thiết lập vị thế nhà cung ứng phân bón hàng đầu. Tại Arập Xê-út, tổ hợp phân bón của Công ty Ma’aden cũng có lợi thế rõ rệt về mặt địa lý và hòa nhập thị trường nên có năng lực cạnh tranh rất cao so với các nhà máy giá thành cao ở châu á.

Tuy nhiên, về trung hạn có thể dự báo những nhà máy mới sẽ được đưa vào vận hành vào những thời điểm nhạy cảm với thị trường, do giá cả vẫn là động lực quan trọng của ngành sản xuất phân lân. Tại Bắc Mỹ, ngành sản xuất phân lân đã tiến hành các biện pháp hợp lý hóa mạnh mẽ sau thập niên 1990. Trong 15 năm qua, đầu tư vào ngành này được thúc đẩy chủ yếu bởi Trung Quốc - một quốc gia không có lợi thế rõ ràng nào trên thị trường xuất khẩu phân lân.

Một thay đổi quan trọng khác đã diễn ra cách đây 5 năm, khi khu vực Trung Đông - Bắc Phi tiếp quản vị thế của một trung tâm đầu tư mới và bắt đầu các dự án đầu tư tích hợp quy mô lớn. Sắp tới đây, khi những dự án này đi vào vận hành, một lần nữa thị trường sẽ lại phải thay đổi để thích ứng với tình hình mới. Trên thực tế, một số kế hoạch mở rộng công suất đã bị trì hoãn, nhiều công ty đã phải cắt giảm công suất khi nhu cầu thị trường chững lại, tuy nhiên một số kế hoạch cắt giảm công suất đã công bố trước đây vẫn chưa được thực hiện.

Tuyên bố sát nhập mới đây giữa Công ty PotashCorp và Công ty Agrium cho thấy các nhà sản xuất Bắc Mỹ có thể một lần nữa nỗ lực tìm cách lấy lại vị thế và cân bằng lại thị trường phân lân đang ngày càng cạnh tranh quyết liệt.

Thế Nghĩa

Theo Integer Research, 10/2016