VINACHEM

Với tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ trong 2 thập niên qua, năm 2015 công nghiệp hóa chất thế giới đã đạt doanh số 5,2 nghìn tỷ USD trên toàn cầu. Riêng trong thập niên 2005-2015, doanh số toàn cầu của CNHC thế giới đã tăng hơn gấp đôi. Các thị trường mới nổi chiếm phần lớn mức gia tăng doanh số này, trong đó đáng chú ý nhất là Trung Quốc với doanh số hóa chất tăng trưởng trung bình 26%/ năm trong thập niên qua.

Đồng thời, ngày nay CNHC toàn cầu đang trải qua thời kỳ của những thay đổi mạnh mẽ - đây là những thay đổi sẽ định hình các cơ hội và thách thức của lĩnh vực sản xuất này trong ngắn hạn cũng như dài hạn. Bản chất và vai trò của đổi mới trong sản xuất hóa chất đã chuyển từ những phát minh có tính đột phá, đặc trưng cho thời kỳ cuối thế kỷ 20, về phía những tiến bộ dần từng bước trong việc tìm kiếm những giải pháp mới cho các vấn đề cụ thể. Chúng ta đã chứng kiến sự gia tăng của xu hướng thương mại hóa các công nghệ sản xuất thay thế, ví dụ chuyển hóa than và khí thiên nhiên thành hóa chất dạng lỏng. Tác động của sản xuất hóa chất đối với môi trường cũng đã thay đổi nhờ tận dụng lợi thế của các nguồn cung khí đá phiến mới.

Trong khi đó, nhiều khách hàng mới của CNHC đã xuất hiện ở các khu vực địa lý và thị trường khác nhau. Từ nhiều năm nay chúng ta đã ra khỏi kỷ nguyên trước đây, khi mà một vài thị trường truyền thống nắm giữ những ảnh hưởng đầy quyền lực đối với CNHC toàn cầu.

Ngày nay, cùng với những thị trường truyền thống thì nhiều khu vực mới nổi cũng đang cùng tham gia tạo lập xu hướng phát triển của CNHC trên toàn cầu. Động lực nội bộ của những khu vực này có khả năng sẽ là tác nhân định hình CNHC trong tương lai gần.

Bước sang năm mới 2017, chúng ta hãy cùng nhìn lại một số xu hướng nổi bật hiện nay trên các thị trường hóa chất truyền thống cũng như các thị trường hóa chất mới nổi hàng đầu thế giới:

Mỹ - CNHC tiếp tục lấy đà để tăng tốc

Năm 2015, sản lượng của CNHC Mỹ đạt giá trị trên 797 tỷ USD. CNHC Mỹ chiếm hơn 15% thương mại hóa chất toàn cầu và đã duy trì truyền thống là trung tâm đổi mới sáng tạo với khoảng 17% toàn bộ các bằng phát minh sáng chế đã đăng ký tại Mỹ có liên quan đến hóa chất.

Sản xuất xe động cơ hạng nhẹ và xây dựng nhà cửa là hai thị trường lớn nhất của CNHC tại Mỹ. Sau những năm đình trệ do cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008, ngày nay hai thị trường này đang tăng trưởng với triển vọng tương lai đầy hứa hẹn.

Theo dự báo, thặng dư của Mỹ trong thương mại hóa chất sẽ vượt 77 tỷ USD vào năm 2019 nhờ động lực quan trọng là thị trường polyme. Khi các thị trường tiêu thụ hóa chất tăng trưởng, CNHC Mỹ sẽ đạt tốc độ tăng trưởng mạnh trong các lĩnh vực như hợp chất hữu cơ, hóa chất chuyên dụng, cao su tổng hợp và nhựa chất dẻo.

Canađa: CNHC được hỗ trợ nhờ sự phát triển mạnh mẽ của sản xuất khí đá phiến tại Mỹ

Canađa là nguồn cung ứng quan trọng các hóa chất C1 và C2 như polyeste, MEG, styren, urê và amoniăc. Canađa cũng có hoạt động thương mại sôi nổi với các hóa chất PTA và butadien, nhưng phải dựa vào nguồn nhập khẩu cao su và propylen từ nước ngoài. Khoảng 76% hóa chất sản xuất tại Canađa được xuất khẩu sang Mỹ, đồng thời Canađa cũng nhập khẩu 60% hóa chất từ Mỹ.

Hiệp hội Hóa chất Canađa ước tính, năm 2023 ngành CNHC trong nước có thể sẽ đón nhận một làn sóng đầu tư mới với tổng vốn đầu tư lên đến 10 tỷ USD nếu sự phát triển mạnh mẽ của ngành khai thác khí đá phiến hiện nay được chứng tỏ là sẽ đóng vai trò quan trọng quyết định đối với quốc gia này. Mặt khác, nhờ nguồn nguyên liệu sinh khối sẵn có nên CNHC Canađa sẽ tiếp tục có khả năng cạnh tranh mạnh trong lĩnh vực thương mại các hóa chất đi từ nguyên liệu sinh học.

Mêhicô: CNHC sẽ sống lại nhờ những quy định pháp lý thuận lợi về hydrocacbon

Mêhicô là quốc gia cung ứng quan trọng các hóa chất như polyetylen, para-xylen, styren, polycacbonat, polypropylen, polyether polyol và vinyl clorua monome (VCM). Trong những năm qua, ngành hóa dầu tại đây đã phát triển chậm chạp do thiếu đầu tư và phải cạnh tranh về nguồn vốn đầu tư với ngành dầu khí. Nhưng năm 2014 các quy định pháp lý về hydrocacbon tại Mêhicô đã được xem xét lại, nhờ đó có khả năng sẽ kích thích một chu kỳ tăng trưởng mới của CNHC.

Động lực cho sự tăng trưởng của CNHC tại Mêhicô là nhu cầu mạnh từ ba ngành sản xuất: xe ôtô, chất dẻo và nông nghiệp. Đặc biệt, dự án Etileno XXI đang giúp khép lại khoảng cách giữa cung và cầu polyetylen tại đây. Đây là một tổ hợp hóa chất khổng lồ của Mêhicô, trị giá 5,2 tỷ USD với 3 nhà máy sản xuất polyetylen, đã bắt đầu đi vào sản xuất từ tháng 4/2016.

Braxin: Sản xuất hóa chất tiếp tục suy thoái

Từ nhiều năm nay, Braxin vẫn được đánh giá là quốc gia cung ứng hàng đầu thế giới đối với styren, polyether polyol, natri hydroxit và diamoni phốtphat (DAP). Nhưng tình trạng suy yếu của nền kinh tế đã ảnh hưởng rất mạnh đến CNHC tại đây. Các ngành sử dụng nhiều sản phẩm hóa chất như xây dựng nhà, sản xuất xe ôtô,... đang trong tình trạng trì trệ và ngày càng khó thoát khỏi những tác động suy thoái chung của nền kinh tế trong nước.

Đặc biệt, thị trường hóa chất xây dựng tỏ ra không có triển vọng sáng sủa trong vài năm tới, bất kể những ảnh hưởng thuận lợi mà Thế vận hội mùa hè 2016 tại Rio de Janeiro đã mang lại.

Châu Âu: Môi trường pháp lý cản trở sự tăng trưởng

Khu vực châu Âu là thị trường rất quan trọng đối với những hóa chất như PVC, TiO2, styren, cao su butadien, đồng trùng hợp etylen, polyether polyol và polyme acrylic. Khu vực này cũng là nguồn cung ứng hàng đầu đối với urê, amoniăc, benzen butadien và para-xylen. Sự suy giảm vừa qua của giá dầu mỏ đã tỏ ra là có lợi đối với CNHC châu Âu, khi mà trước đó khu vực này đã phải nhường chỗ cho những đối thủ cạnh tranh mạnh hơn ở Mỹ và Trung Đông.

Tình trạng suy yếu khả năng cạnh tranh về mặt năng lượng và giá cả cũng như môi trường pháp lý kém thuận lợi do những quy định hết sức chặt chẽ đang gặm nhắm dần sức lực của CNHC châu Âu. Đây là tình trạng cần phải được giải quyết ở cấp độ chính trị. Nước Đức - thị trường hóa chất lớn nhất châu Âu - chỉ ghi nhận tăng trưởng của CNHC ở mức 1,5% trong năm 2015.

Trung Quốc: CNHC với triển vọng lạc quan

Là thị trường hóa chất lớn nhất thế giới, Trung Quốc có hàng trăm doanh nghiệp cỡ lớn, nhỏ và trung bình, hiện đang cung ứng những hóa chất như MEG, PVC, polycacbonat, styren, polypropylen, caprolactam, PE và polyether polyol. Trung Quốc sản xuất nhiều hóa chất công nghiệp và hóa chất nông nghiệp. Nhưng khi quốc gia này phải vất vả phấn đấu duy trì tốc độ tăng trưởng GDP trên 7%/ năm và tình trạng dư thừa công suất dẫn đến những quyết định trì hoãn mua hàng, sản xuất hóa chất cơ bản tại đây đã phải chịu những áp lực ngày càng tăng.

Mặc dù vậy, khi thị trường hướng về các ngành công nghệ tiên tiến hơn và rời xa các lĩnh vực sản xuất hàng hóa thông dụng, các nhà đầu tư quốc tế tỏ ra lạc quan về triển vọng sắp tới của CNHC Trung Quốc.

Ngành sản xuất hóa chất phục vụ nông nghiệp tại Trung Quốc được dự báo sẽ duy trì động lực phát triển với triển vọng của những vụ mua bán sát nhập trong ngành.

Trong khi đó, thị trường xe ôtô Trung Quốc được dự báo sẽ tăng trưởng 5%/ năm trong thời gian từ nay cho đến năm 2020, nhờ đó sẽ duy trì nhu cầu ổn định đối với các sản phẩm hóa chất như cao su tổng hợp, các chất bôi trơn, chất dẻo,… Tuy nhiên, do sự sụt giảm của lĩnh vực xây dựng, nhu cầu đối với các sản phẩm hóa chất phục vụ xây dựng như phụ gia xi măng, phụ gia nhựa đường, sơn, chất kết dính và chất bịt kín,… cũng sẽ giảm theo.

Ấn Độ: Xu hướng mua bán sát nhập tiếp tục duy trì

ấn Độ là địa chỉ quan trọng cho những hóa chất như phenol, DAP, acrylic. Quốc gia này cũng là nguồn cung ứng hàng đầu đối với thuốc nhuộm và phụ gia thuốc nhuộm. Nền kinh tế lớn thứ ba châu á này được dự báo sẽ đạt tốc độ tăng trưởng GDP lành mạnh trong những năm tới. Yếu tố này làm tăng thêm sức hấp dẫn của CNHC ấn Độ trên thị trường mua bán sát nhập quốc tế và cuối cùng có thể dẫn đến những vụ mua bán sát nhập hối hả trong những năm còn lại của thập niên.

Hội đồng Hóa chất ấn Độ công bố doanh số hóa chất của quốc gia này đạt 150 tỷ USD trong năm 2015. Các công ty - kể cả các công ty quốc tế và nội địa - đều sẵn sàng bơm thêm tiền vào thị trường ấn Độ trong bối cảnh chính phủ mới ở đây đã chấp thuận những dự án đầu tư với 100% vốn FDI trong lĩnh vực sản xuất hóa chất.

TN

Theo Process-worlwide, 12/2016