VINACHEM

Từ vài năm nay, cuộc cách mạng xe ôtô điện đã làm đảo lộn nhiều ngành công nghiệp trên toàn cầu, từ năng lượng cho đến cơ sở hạ tầng, đồng thời cũng tạo ra kẻ thắng người thua trên những thị trường kim loại lớn nhất trên thế giới.

Tuy một số công ty khai thác khoáng sản quy mô lớn với hoạt động đa dạng như Công ty Glencore (Thụy Sĩ) cho rằng nhiên liệu hóa thạch như than và dầu mỏ vẫn sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nhu cầu năng lượng cho con người, nhưng những công ty như vậy cũng đang được hưởng lợi nhiều nhất từ quá trình dịch chuyển sang xe ôtô điện - quá trình này đòi hỏi các công ty khai thác phải cung cấp nhiều hơn coban, liti, đồng, nhôm và niken.

Vừa qua, xu hướng giao thông vận tải thân thiện môi trường đã nhận được thêm những sự hỗ trợ mạnh mẽ khi một số quốc gia châu Âu như Pháp, Nauy và Anh tuyên bố sẽ cấm bán xe ôtô sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong những thập niên tới. Những tác động này cũng tương tự như khi nhà sản xuất ôtô Volvo của Thụy Điển công bố kế hoạch loại bỏ động cơ đốt trong và Công ty Tesla của Mỹ tiết lộ kiểu xe ôtô điện Model 3 mới nhất của mình với giá bán rẻ hơn các loại xe đời trước. Theo ước tính của các chuyên gia, trong hai thập niên tới xe ôtô điện sẽ bán chạy hơn xe ôtô chạy bằng nhiên liệu sản xuất từ dầu mỏ.

Thị trường đồng và coban

Nhà kinh tế trưởng của Công ty Capital Economics tại Luân Đôn (Anh) cho rằng, đối với một số nhà sản xuất kim loại thì đây là sự thay đổi hoàn toàn cục diện của cuộc chơi. Chúng ta đã nhận thấy những tác động lớn đối với một số kim loại như đồng, coban và liti, nhu cầu đối với những kim loại này đã tăng vọt trong vài năm qua.

Xe ôtô điện sử dụng lượng đồng lớn gấp ba các loại xe thông thường. Trong khi đó, nhu cầu đối với các trạm nạp điện cũng ngày càng tăng. Theo dự báo của các chuyên gia thị trường, đến năm 2025 việc xây dựng những trạm này khiến cho nhu cầu kim loại nói chung tăng thêm khoảng 5%, đồng thời nhu cầu các kim loại được sử dụng trong ắc quy như liti, coban và mangan cũng sẽ gia tăng mạnh.

Là nhà sản xuất đồng quy mô lớn, hoạt động của Công ty Glencore đang được hỗ trợ mạnh khi doanh số xe ôtô điện gia tăng hỗ trợ cho giá đồng, đồng thời Công ty cũng được hưởng lợi nhiều với tư cách là nhà sản xuất coban lớn nhất thế giới. Các công ty sản xuất đồng khác như Freeport-McMoran và First Quantum Minerals cũng đang được các nhà đầu tư săn đón khi tìm cách hưởng lợi từ trào lưu xe ôtô điện.

Trong bối cảnh đó, thị trường kim loại đã lên tiếng đáp lại. Từ đầu năm 2017 đến nay, giá coban đã tăng vọt 70% trên thị trường kim loại Luân Đôn, sau khi đã tăng mạnh 37% vào năm 2016. Đồng đã tăng giá 24% trong năm 2017, báo hiệu quá trình tăng trưởng kinh tế trên thế giới đang hồi sinh, đặc biệt là ở Trung Quốc.

Thị trường chì

Trong khi nhiều công ty đang được hưởng lợi từ xu hướng phát triển của thị trường xe ôtô điện thì các công ty sản xuất chì như Recylex và Campine có thể sẽ phải thay đổi hoạt động cho phù hợp với kỷ nguyên mới. Chì được sử dụng chủ yếu trong các ắc quy khởi động ở động cơ xăng và điêzen. Trái lại, xe ôtô điện được cấp năng lượng bằng các ắc quy ion liti.

Theo giám đốc bộ phận nghiên cứu thị trường kim loại tại Ngân hàng America Merril Lynch, hiện đang có những rủi ro nghiêm trọng đối với nhu cầu chì, trừ phi người ta tìm thấy những ứng dụng khác cho kim loại này trước khi nhu cầu xe ôtô chạy xăng và điêzen giảm mạnh.

Tuy nhiên, chì đã tăng giá 17% trong năm nay và trở thành kim loại tăng giá tốt nhất trong những kim loại công nghiệp được giao dịch tại Luân Đôn. Nguyên nhân là vì các nhà đầu tư cho rằng những rủi ro đối với kim loại này vẫn còn nằm ở tương lai xa. Một nhà môi giới tại Công ty kinh doanh kim loại Triland Metals cho rằng, người ta không chắc chắn là tình hình có thực sự trở nên tồi tệ đối với chì hay không. Nhưng nếu nhu cầu chì giảm thì sẽ đi theo xu hướng giảm dần, có thể là trong vòng 10 năm tới.

Hơn nữa, hiện tại các quy định khắt khe về kiểm soát khí thải có thể làm tăng nhu cầu các loại xe ôtô lai. Đây là những loại xe sử dụng ắc quy chì tiên tiến để đối phó với tình trạng động cơ dừng và khởi động thường xuyên.

Thị trường nhôm và thép

Không chỉ có sự dịch chuyển trong nhu cầu sử dụng ắc quy mới dẫn đến những thay đổi trên thị trường kim loại.

Những kim loại nhẹ như nhôm đang thay thế thép, cho phép xe ôtô đi xa hơn trong khi tiêu thụ ít nhiên liệu hơn. Trong thời gian từ 2013 đến 2016, nhu cầu nhôm đã tăng thêm 1,6 triệu tấn, tương đương 2,7% sản lượng toàn cầu. Xu hướng này có triển vọng sẽ còn tăng nhanh.

Dưới tác động của cuộc cách mạng về xe ôtô điện, các công ty khai thác và sản xuất kim loại đang thường xuyên phải hình dung những triển vọng mới đối với những thị trường kim loại nói trên.

Giá nhôm đã tăng 14% trong năm nay do nhu cầu gia tăng khi các nhà sản xuất xe ôtô tranh mua vì Trung Quốc cắt giảm nguồn cung và đưa thị trường vào tình trạng thiếu hụt.

Các nhà sản xuất thép đang tìm cách phản công, Công ty AK Steel đã liên kết với Công ty General Motor để tìm cách sử dụng công nghệ nano với mục đích sản xuất thân xe nhẹ hơn. Các công ty ArcelorMittal và Tata Steel Europe cũng nằm trong số những công ty tìm cách phát triển những hợp kim nhẹ hơn nhưng bền hơn để bảo vệ trước các kim loại cạnh tranh.

Theo một nhà phân tích tại Công ty Exane BNP Paribas, phát triển các loại thép siêu bền là giải pháp để giải quyết vấn đề này. Hiện tại một số công ty châu Âu đã đạt được những thành công nhất định.

Thị trường platin

Thị trường platin đang phải đối phó với tình trạng suy giảm nhu cầu khi kỷ nguyên dầu mỏ kết thúc.

Trong năm trước, gần một nửa sản lượng kim loại quý này được bán cho ngành sản xuất xe ôtô để sử dụng trong các bộ xúc tác nhằm hạn chế phát thải của các xe ôtô chạy bằng nhiên liệu điêzen.

Theo một nhà phân tích của Công ty Natixis trên thị trường hàng hóa Luân Đôn, nhiều sản phẩm hàng hóa mà hiện nay đang có nhu cầu cao như dầu mỏ và platin thì trong tương lai có thể sẽ không còn nhu cầu nữa. Nguyên nhân không phải là vì thị trường nguyên liệu hàng hóa nói chung sẽ trở nên ít quan trọng hơn, nhưng chúng ta sẽ thấy sự dịch chuyển trong việc xác định những nguyên liệu hàng hóa nào là quan trọng nhất trong 15 năm tới.

Nhu cầu platin

Tuy nhiên, trước mắt ngành công nghiệp khai thác platin vẫn nhận thấy nhu cầu thường xuyên đối với các bộ xúc tác chuyển đổi trong động cơ điêzen lai. Công ty Umicore, nhà sản xuất nguyên liệu cho ắc quy và xúc tác động cơ, dự báo cho đến năm 2025 doanh số xe ôtô lai sẽ vẫn cao hơn xe ôtô vận hành hoàn toàn bằng điện.

Hiện tại, xe ôtô chạy bằng pin nhiên liệu do các công ty Toyota và Hyundai phát triển đang hứa hẹn là cơ hội lớn nhất cho sự tăng trưởng nhu cầu platin trong 10 năm tới. Đây là những loại xe sử dụng xúc tác platin để tạo ra năng lượng từ hydro. Nhưng trước khi những kiểu xe này được chứng thực về mặt thương mại trên thị trường, ngành sản xuất platin vẫn đang đứng trước rủi ro của quá trình dịch chuyển từ nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn năng lượng tái tạo.

HV

Theo Bloomberg, 8/2017