VINACHEM

Ngày 22/8/2015, ở một nhà máy adiponitril mới đi vào vận hành tại thành phố Yên Đài (Trung Quốc) đã xảy ra tai nạn cháy nổ khiến 1 người thiệt mạng. Tai nạn này xảy ra chỉ vài ngày sau vụ nổ kho hóa chất khủng khiếp ở Thiên Tân (Trung Quốc) vào giữa tháng 8/2015 với số nạn nhân tử vong lên đến 170 người.

So với vụ nổ ở Thiên Tân, vụ hỏa hoạn tại Yên Đài ít được nói đến trên các phương tiện truyền thông đại chúng và sau đó nhanh chóng rơi vào lãng quên, mặc dù vậy nó đã để lại những hậu quả rất lớn và lâu dài đối với thị trường nylon 6,6 trên thế giới.

Vụ hỏa hoạn tại Yên Đài đã khiến cho một nhà máy sản xuất nguyên liệu quan trọng cho nylon 6,6 phải ngừng hoạt động, khởi đầu một thời kỳ thắt chặt nguồn cung mà ngày càng trở nên tồi tệ hơn. Từ đó đến nay, các nhà sản xuất nylon 6,6 đã phải thường xuyên chịu cảnh thiếu hụt nguồn cung nguyên liệu. Giá nylon 6,6 tăng mạnh. Một số nhà quan sát đánh giá tình hình cung cầu căng thẳng sẽ còn tiếp tục trong thời gian tới.

Vì bền nhiệt và dầu mỡ nên nylon 6,6 đặc biệt thích hợp cho những ứng dụng như ống hút không khí, các chi tiết nhựa trong thiết bị điện, bình đựng dầu,… Phần lớn nylon 6,6 được đúc phun thành các chi tiết chất dẻo dai và bền. Những thị trường khác của nylon 6,6 là sợi tổng hợp và các ứng dụng công nghiệp như dụng cụ điện, dây cáp,...

Hiện tại, các nhà sản xuất nylon 6,6 đang tìm cách trấn an thị trường bằng cách hứa hẹn sẽ đưa vào vận hành các dây chuyền sản xuất mới.

Các công ty đang sử dụng nylon 6,6 có thể sẽ chuyển sang các loại polyme kỹ thuật khác để sản xuất phụ tùng xe ôtô và các chi tiết công nghiệp. Những nhà sản xuất các loại polyme như nylon 6,6 và các chất dẻo như polybutylen terepphtalat (PBT), polyphthalamit đã nhìn thấy cơ hội mới để xâm nhập thị trường.

Nylon 6,6 được sản xuất thông qua quy trình đa trùng ngưng axit adipic và hexametylendiamin (HMD). Axit adipic được tổng hợp bằng quy trình 2 bước, bắt đầu với cyclohexan, còn HMD được sản xuất bằng cách hydro hóa adiponitril.

Trên toàn thế giới chỉ có khoảng 6 nhà sản xuất nylon 6,6 và axit adipic. Từ trước đến nay, adiponitril vẫn luôn luôn là điểm “thắt nút cổ chai” đối với ngành sản xuất nylon 6,6, vì chỉ có 3 công ty - Ascend Performance Materials, Invista và Butachimie - sản xuất hóa chất này ở quy mô lớn. Bản thân Butachimie lại là liên doanh giữa Invista và Tập đoàn Solvay.

Theo giám đốc Công ty Ascend, ngưỡng gia nhập ngành sản xuất adiponitril hiện rất cao do những thách thức lớn về công nghệ và vốn đầu tư.

Hai công ty Invista và Butachimie sản xuất adiponitril bằng cách cho butadien phản ứng với HCN theo quy trình công nghệ do DuPont phát triển, còn Công ty Ascend sử dụng quá trình điện hóa của Monsanto với nguyên liệu ban đầu là acrylonitril.

Tình hình cầu vượt cung

Trong bối cảnh kinh tế thế giới không trải qua suy thoái từ một thập niên nay và sản xuất xe ôtô phát triển mạnh, nhu cầu nylon 6,6 đã tăng cao. Theo dự báo của Công ty nghiên cứu thị trường IHS Markit, thị trường nylon 6,6 hiện nay có quy mô 2,1 triệu tấn/ năm và sẽ tăng trưởng với tốc độ 2,7%/năm trong 5 năm tới. Tuy nhiên, sản xuất đã không theo kịp bước với nhu cầu.

Nhà máy adiponitril bị cháy nổ năm 2015 ở Yên Đài đã được Công ty hóa chất Runxing tại Sơn Đông (Trung Quốc) xây dựng với kế hoạch sẽ trở thành nhà sản xuất adiponitril lớn thứ tư tại Trung Quốc. Vào thời điểm xảy ra tai nạn cháy nổ, nhà máy đã đạt công suất 100.000 tấn/năm và được dự kiến sẽ tăng dần công suất lên 300.000 tấn/ năm, chiếm khoảng 18% công suất toàn cầu. Tuy nhiên, hiện nay không có dấu hiệu nào cho thấy nhà máy sẽ được xây dựng lại sau vụ hỏa hoạn.

Ngoài sự cố ở Trung Quốc, trong năm 2017 các nhà sản xuất nylon 6,6 lớn trên thế giới cũng đã gặp phải nhiều sự cố gây gián đoạn sản xuất.

Trong năm 2017, Công ty Invista đã phải công bố sự cố bất khả kháng đối với sản xuất adiponitril, HMD, axit adipic và nylon 6,6 do trận bão nhiệt đới Harvey khiến cho nhà máy ở Texas (Mỹ) phải ngừng hoạt động.

Tại Công ty Butachimie, tranh chấp về lao động đã ảnh hưởng đến sản xuất trong năm 2017. Cùng thời gian đó, Công ty Ineos sản xuất HMD ở anh đã gặp sự cố ở thiết bị cấp hơi. Tháng 8/2017 Công ty Solvay đã phải cảnh báo khách hàng là mực nước thấp của sông Ranh do thời tiết khô nóng đã hạn chế sản xuất nylon 6,6 của Công ty.

Tháng 7/2017, một vụ hỏa hoạn ở nhà máy nylon 6,6 của Công ty Ascend tại Pensacola (Florida, Mỹ) đã buộc Công ty phải công bố tình trạng bất khả kháng. Trong bối cảnh cung cầu sít sao trên thị trường, Công ty đã không còn hàng tồn kho để đối phó với tình hình mới, hơn nữa sổ đặt hàng của Công ty đã kín chỗ.

Giá nylon 6,6 đã tăng liên tục trong thời gian qua. Theo IHS Markit, giá nylon 6,6 hiện là 5,00 USD/kg, cao hơn 70% so với năm trước.

Các kế hoạch mở rộng sản xuất

Trước triển vọng cầu vượt cung trên thị trường, các công ty tham gia sản xuất nylon 6,6 đã có những kế hoạch đầu tư mở rộng sản xuất.

Công ty Invista có dự án nâng cấp công nghệ tại 2 nhà máy adiponitril, dự kiến sẽ hoàn thành trong 2 năm 2019-2020. Nhờ công nghệ mới, công suất adiponitril của Công ty sẽ tăng thêm 200.000 tấn/năm.

Hơn nữa, Invista cho biết sẽ đầu tư 1 tỷ USD xây dựng nhà máy adiponitril 300.000 tấn/ năm tại Trung Quốc, dự kiến sẽ đi vào vận hành năm 2023. Trước mắt, Công ty sẽ bổ sung 40.000 tấn/năm cho công suất hiện tại của nhà máy ở Thượng Hải vào năm 2020.

Công ty Ascend cũng đang thực hiện kế hoạch tăng 10-15% công suất adiponitril, HMD, axit adipic và nylon 6,6. Năm 2017, Công ty đã tăng thêm 90.000 tấn/năm công suất adiponitril và dự định sẽ tăng tiếp 180.000 tấn/năm vào năm 2022.

Theo các chuyên gia thị trường tại IHS Markit, tuy những chương trình đầu tư nói trên được thực hiện hơi muộn, nhưng sau khi hoàn thành chúng sẽ làm thay đổi tình hình cung cầu trên thị trường nylon 6,6.

HS

Theo Chemical & Engineering News, 10/2018