VINACHEM

Tình trạng không khí tồi tệ ở Trung Quốc là chuyện đã được biết rất rõ. Hầu như mỗi mùa đông, khi nhiệt độ ở phía Bắc xuống thấp và các gia đình cần đốt lò sưởi, báo chí thế giới lại tràn ngập tin tức về chất lượng không khí quá kém ở Trung Quốc. Trong những ngày đó, chỉ số ô nhiễm không khí ở một số thành phố tại đây đã tăng vượt ra ngoài thang đo. Hàng trăm chuyến bay từ thủ đô Bắc Kinh bị hủy bỏ, trường học phải đóng cửa, chính quyền các địa phương tuyên bố báo động đỏ về khói mù, ảnh hưởng đến gần 500 triệu người dân. Gần đây, phát thải từ xe ôtô và các nhà máy công nghiệp cùng với bão cát cũng lại khiến cho mức độ ô nhiễm ở Bắc Kinh vượt ra ngoài thang đo.

Cuộc chiến chống ô nhiễm và những kết quả ban đầu

Trước thực trạng ô nhiễm môi trường lên đến mức báo động, những năm gần đây chính phủ Trung Quốc đã quyết định sẽ làm nhiều hơn để kiểm soát tình trạng này. Những nỗ lực đó đã mang lại một số kết quả ban đầu. Mặc dù kinh tế vẫn tiếp tục tăng trưởng, nhu cầu điện gia tăng, lượng xe lưu thông trên đường phố cũng tăng, nhưng chất lượng không khí ở các thành phố lớn của Trung Quốc, kể cả Bắc Kinh, đã được cải thiện dần.

Từ vài năm nay, các nhà khoa học đã chứng kiến màu khói ô nhiễm ở Bắc Kinh chuyển từ vàng nhạt sang xám. Hiện nay, khí phát thải của các nhà máy nhiệt điện đốt than tại đây đang phải chịu sự kiểm soát chặt chẽ nhất trên thế giới. Sự kết hợp giữa hệ thống theo dõi tốt hơn và các quy định chặt chẽ đã giúp cải thiện chất lượng không khí ở nhiều thành phố, đặc biệt là Bắc Kinh.

Dữ liệu do chính phủ Trung Quốc công bố cho thấy, chất lượng không khí tại Bắc Kinh đã được cải thiện liên tục trong 4 năm qua. Tuy nhiên, hàm lượng vi hạt nhỏ hơn 2,5 mm (PM2,5) vẫn cao gấp 7 lần mức khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Những năm qua, phát thải PM2,5 luôn trở thành mối lo ngại lớn ở Trung Quốc. Ngoài ra, ôzôn cũng là mục tiêu xử lý quan trọng, nhất là ở thành phố Quảng Châu phía Nam.

Những dữ liệu của Bắc Kinh đã được một số nghiên cứu quốc tế độc lập xác nhận, nhưng các nghiên cứu này cũng cảnh báo là còn quá sớm để có thể vui mừng. Theo một nghiên cứu mới đây, tuy hàm lượng PM2,5 nhìn chung đang theo xu hướng giảm, nhưng các giá trị đo được vẫn rất cao so với hướng dẫn của WHO hoặc thậm chí vẫn cao hơn so với các tiêu chuẩn dễ dãi hơn mà Trung Quốc đang chấp nhận.

Theo các chuyên gia môi trường, tuy Trung Quốc đã đạt được một số tiến bộ nhất định, nhưng con đường còn phải đi vẫn còn rất dài. Chất lượng không khí ở Thượng Hải không thể so với vùng nông thôn, nhưng ít nhất thì tình hình cũng không xấu đi thêm.

Các chuyên gia môi trường cho rằng, Trung Quốc vẫn cần phải tiếp tục thu thập và phân tích thêm nhiều dữ liệu nếu muốn thành công trong việc cải thiện chất lượng không khí.

Trong thời gian từ 2020 đến 2023, chính phủ Trung Quốc sẽ áp dụng quy định mới về phát thải của xe ôtô. Quy định này cũng chặt chẽ hoặc thậm chí chặt chẽ hơn các quy định mà châu Âu sẽ áp dụng vào cùng thời gian đó. Theo những quy định mới, đến năm 2023 phần lớn xe ôtô mới bán ra ở cả Trung Quốc và châu Âu đều phải được trang bị bộ chuyển hóa xúc tác 4 chiều. Đây là một trong những thay đổi quan trọng hàng đầu trong lĩnh vực kiểm soát phát thải của xe ôtô kể từ thập niên 1970, khi các bộ xúc tác 3 chiều trở thành thiết bị tiêu chuẩn trên toàn thế giới.

Cơ hội cho các công ty xử lý ô nhiễm môi trường

Quyết tâm của Trung Quốc trong việc hành động chống lại bầu không khí độc hại đã trở thành cơ hội kinh doanh cho nhiều công ty trên khắp thế giới. Các công ty cung cấp xúc tác cũng như các công ty sản xuất các hệ thống kiểm soát phát thải hoặc thiết bị phân tích chất lượng không khí đang bận rộn gia tăng sản lượng và điều chỉnh sản phẩm cho phù hợp với thị trường Trung Quốc.

Theo Công ty sản xuất thiết bị Perkinelmer (Mỹ), các vấn đề môi trường ở Trung Quốc nghiêm trọng hơn bất cứ nơi nào khác trên thế giới. Điều đó cũng khiến cho đất nước này trở thành thị trường quan trọng đối với các công ty theo dõi và xử lý ô nhiễm môi trường.

Công ty Anguil (Mỹ) cho rằng Trung Quốc là một thị trường khổng lồ trong lĩnh vực công nghệ kiểm soát phát thải với tốc độ tăng trưởng mạnh, có thể kéo dài cho đến thập niên tới. Năm 2008, Công ty Anguil mới chỉ có 10 nhân viên làm việc tại Trung Quốc, chủ yếu là để hỗ trợ các công ty Đài Loan mở nhà máy tại Trung Quốc. Ngày nay, Công ty đã có 70 nhân viên làm việc tại đây, quy mô công việc lớn hơn nhiều so với trước. Theo giám đốc Công ty Anguil, một trong những động lực lớn cho thị trường kiểm soát ô nhiễm tại Trung Quốc là quy định về việc phạt rất nặng những công ty không đáp ứng tiêu chuẩn kiểm soát phát thải, đặc biệt là ở các thành phố lớn.

Doanh số tại Trung Quốc của Công ty sản xuất các thiết bị theo dõi và xử lý môi trường Thermo Fisher (Mỹ) đã tăng với tốc độ hai chữ số. Ngày nay, hơn 600 thành phố ở đây đã tiến hành đo lường và đánh giá chất lượng không khí thường xuyên, trong khi đó năm 2012 mới chỉ có 100 thành phố làm việc này. Nhiều thành phố có đến 50 trạm theo dõi môi trường. Thermo Fisher đã cung cấp các máy phân tích SO2 , NOx, CO và O3 cho các trạm theo dõi đó.

Công ty BASF của Đức cũng tăng mạnh hoạt động sản xuất các chất xúc tác phân hủy phát thải tại các cơ sở địa phương ở Trung Quốc và đang vận hành một trung tâm nghiên cứu môi trường tại Thượng Hải.

Dưới tác động của những chính sách mới về kiểm soát ô nhiễm do chính phủ Trung Quốc ban hành, các công ty chuyên về công nghệ kiểm soát phát thải dự báo doanh số của thị trường này ở Trung Quốc sẽ tăng gấp đôi trong 5 năm tới.

Các công ty chuyên sản xuất các thiết bị oxy hóa nhiệt và xúc tác để kiểm soát phát thải của các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi cũng như các oxit nitơ và các chất ô nhiễm không khí nguy hại trong các ngành công nghiệp sản xuất hóa chất, cao su,… cũng cho biết hoạt động của họ tại Trung Quốc đang phát triển mạnh trong bối cảnh các cơ quan chính quyền địa phương ngày càng bắt buộc phải thực thi những quy định mà trước đây chỉ có trên giấy tờ.

Theo giám đốc một công ty, tại Mỹ các nhà sản xuất tuân theo các quy định vì đó là luật pháp, còn tại Trung Quốc các nhà sản xuất chỉ tuân thủ khi các quan chức chính quyền yêu cầu họ làm như vậy. Trong nhiều trường hợp, nhiều nhà sản xuất Trung Quốc bất ngờ khi thấy rằng quả thực có những công nghệ có thể giảm phát thải hoặc loại bỏ mùi hôi mà hoạt động sản xuất của họ gây ra. Trên thực tế, ở nhiều nơi người ta đã trở nên miễn nhiễm với mùi hôi khủng khiếp tại các cơ sở sản xuất của mình.

Nhưng ngay cả bên ngoài các vùng đô thị lớn thì việc thực thi chính sách bảo vệ môi trường cũng đang được cải thiện, tuy không đồng đều. Đầu năm nay, chính phủ Trung Quốc đã cử hàng nghìn thanh tra viên đến các nhà máy hóa chất và nhà máy nhiệt điện ở phía Bắc vì không tin tưởng vào sự mẫn cán của các viên chức địa phương. Các phương tiện truyền thông đưa tin là các thanh tra viên đã phát hiện vi phạm ở hai phần ba những nhà máy mà họ đã đến. Việc thực thi pháp luật ngày càng tăng như vậy đang tạo ra cơ hội cho các công ty xử lý môi trường ở khắp nơi trên đất nước, không chỉ ở vài thành phố như trước đây.

Tuy các quy định chặt chẽ hơn cùng với việc gia tăng giám sát và trừng phạt các nhà máy gây ô nhiễm đã góp phần ngăn chặn quá trình suy thoái môi trường ở Trung Quốc và giúp cải thiện chất lượng không khí, nhưng vẫn còn rất nhiều việc phải làm.

Giữa năm 2017, tổ chức Greenpeace thông báo đã phát hiện 16 chất gây ung thư bị cấm và 3 chất ô nhiễm hữu cơ tồn tại dai dẳng trong môi trường không khí, đất và nước xung quanh khu công nghiệp Liên Vân Cảng thuộc tỉnh Giang Tô - một trong những tỉnh giàu nhất Trung Quốc. Trong vòng 1 năm, các cơ quan địa phương tại đây đã phạt khu công nghiệp này gần 200 lần, nhưng tình hình đã không được cải thiện nhiều. Những trường hợp tương tự như vậy cũng như tình trạng ô nhiễm dai dẳng ở những thành phố như Bắc Kinh cho thấy các cơ quan Trung Quốc còn lâu mới có thể tuyên bố chiến thắng trong cuộc chiến chống ô nhiễm.

Vì vậy, đối với các công ty chuyên về theo dõi và xử lý ô nhiễm môi trường, Trung Quốc sẽ tiếp tục là thị trường với nhiều cơ hội trong nhiều năm tới.

HV

Theo Chemical & Engineering News, 12/2017