VINACHEM

Sản xuất xút trên thế giới Theo những báo cáo thị trường đã công bố, công suất xút toàn cầu sẽ tăng từ 100,60 triệu tấn/năm lên 106,92 triệu tấn/năm trong thời gian 5 năm 2022-2027 với tốc độ tăng trưởng 6,2%. Trong những năm tới, khoảng 40 dự án xút đã lập kế hoạch hoặc đã công bố sẽ được đưa vào vận hành, chủ yếu tại châu Á, tiếp theo là Trung Đông.

Công suất xút của châu Á dự kiến sẽ tăng thêm 1,31 triệu tấn/năm nhờ 6 nhà máy mới đã được lập kế hoạch hoặc đã công bố. Cùng với việc mở rộng công suất của các nhà máy hiện tại, công suất xút của khu vực dự kiến sẽ tăng thêm 2,67 triệu tấn/năm. Tại châu Á, Ấn Độ dẫn đầu với mức tăng công suất lớn nhất, khoảng 1,55 triệu tấn/năm từ 6 nhà máy đã lập kế hoạch và đã công bố. Đợt bổ sung công suất lớn nhất sẽ là từ dự án đã công bố - nhà máy xút Lords Chloro Alkali Alwar - với công suất 0.74 triệu tấn/năm. Theo kế hoạch, nhà máy bắt đầu sản xuất xút trong năm 2023.

Công suất xút của khu vực Trung Đông sẽ được bổ sung thêm 1,17 triệu tấn/năm từ 4 nhà máy mới xây dựng. Một dự án mở rộng công suất tại nhà máy xút hiện có cũng sẽ giúp tăng thêm 0,02 triệu tấn/năm. Nhà máy xút Taziz EDC và PVC Ruwais - dự án đã công bố của Các Tiểu vương quốc Arập thống nhất - sẽ bổ sung thêm 0,94 triệu tấn/năm và dự kiến sẽ đi vào vận hành năm 2025.

Trong ngành công nghiệp dệt may, xút được sử dụng rộng rãi cho các quá trình như tẩy vải, ngâm tạo độ bóng, nhuộm vải. Xút cũng được sử dụng trong nhiều ngành khác như sản xuất chất tẩy rửa, xử lý môi trường, sản xuất giấy, mạch in, v.v.

Ngành công nghiệp xút của Trung Quốc

Thực trạng hiện nay

Theo dữ liệu của Ngân hàng thế giới, Trung Quốc là quốc gia sản xuất và xuất khẩu xút lớn nhất thế giới trong năm 2021, đạt sản lượng khoảng 38 triệu tấn và xuất khẩu 387 nghìn tấn. Tổng công suất xút tại đây đạt 45,1 triệu tấn, tỷ lệ sử dụng công suất đạt 86%. Những thị trường nhập khẩu xút hàng đầu của Trung Quốc là Việt Nam, Inđônêxia, Nigiêria.

Theo dữ liệu của Hiệp hội ngành xút-clo Trung Quốc, công suất sản xuất xút của ngành này có xu hướng dao động mạnh trong những năm gần đây, đạt từ 21,81 triệu tấn năm 2007 đến 44,7 triệu tấn năm 2020. Năm 2021, công suất sản xuất xút của Trung Quốc đã tăng thêm 1,09 triệu tấn, công suất bị loại bỏ là 715.000 tấn, mức tăng công suất ròng là 375.000 tấn. Các nhà máy sản xuất mới thường được đưa vào vận hành trong thời gian giữa năm, chúng được phân bố khá rải rác ở các khu vực trong nước. Công suất sản xuất được đưa vào vận hành trong quý IV tương đối thấp. Sản lượng xút nội địa của Trung Quốc có xu hướng ổn định với quy mô trung bình và tăng trưởng nhẹ trong cả năm.

Nửa đầu năm 2022, công suất sản xuất xút của Trung Quốc đạt 43,09 triệu tấn, trong đó 425.000 tấn mới được bổ sung và 75.000 tấn đã bị loại bỏ. Công suất sản xuất đã bị loại bỏ bao gồm 150.000 tấn không được đưa vào vận hành sau khi Công ty Anhui Bayi Chemical di chuyển địa điểm và 25.000 tấn của Công ty Jiangsu Yanhai Chemical.

Theo Hiệp hội ngành xút-clo Trung Quốc, phân bố khu vực của công suất sản xuất xút tại đây chịu ảnh hưởng nhiều của chi phí vận chuyển. Các khu vực miền Đông, miền Bắc và Tây bắc là những khu vực sản xuất xút chính ở Trung Quốc. Năm 2021, công suất sản xuất xút của 3 khu vực này chiếm 47,39%, 18,44% và 15,72% tương ứng, đạt tổng cộng 81,55% công suất cả nước.

Hiện nay, các công ty ở Tân Cương (Trung Quốc) đang nỗ lực mở rộng công suất xút. Văn phòng Thống kê quốc gia Trung Quốc cho biết, năm 2022 Tân Cương đứng thứ 4 về sản xuất xút trong số các khu vực ở Trung Quốc. Năm 2021, Công ty hóa chất Zhongtai Tân Cương - công ty thuộc sở hữu nhà nước tại Khu tự trị Uyghur Tân Cương - là doanh nghiệp dẫn đầu về sản xuất xút ở Trung Quốc, đã sản xuất 1,375 triệu tấn xút, chiếm tỷ trọng 3,5 % trong sản lượng xút cả nước. Hiện tại, Công ty đang mở rộng công suất với nhà máy xút mới đang xây dựng tại Khu tự trị. Dự kiến nhà máy sẽ bổ sung thêm 800.000 tấn vào công suất xút của Công ty. Xút sản xuất tại Tân Cương sẽ đi vào chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua các đại lý trung gian ở Hồng Công - những đại lý cung ứng xút cho các ngành dệt may, điện tử, hàng gia dụng. Hai trong số những đại lý này là các công ty Excel Leader Development và Meiyang Industry, cả hai đều xuất khẩu xút sản xuất tại Công ty Zhongtai sang Việt Nam.

Quy mô thị trường nội địa  

Quy mô thị trường của ngành công nghiệp xút Trung Quốc đạt trên 140 tỉ nhân dân tệ.

Năm 2021, nhìn chung hiệu suất hoạt động của ngành công nghiệp xút Trung Quốc chỉ ở mức vừa phải trong bối cảnh sản lượng của ngành alumin cuối dòng tăng so với năm 2020. Tuy nhiên, trong thời gian từ tháng 8 đến tháng 11-2021 sản lượng alumin đã liên tục giảm so với năm trước. Do ảnh hưởng của hoạt động vận chuyển bị thắt chặt nên năm 2021 Trung Quốc đã giảm nhập khẩu boxit và tăng lượng sử dụng boxit nội địa, khiến cho tiêu thụ xút tính theo đơn vị tăng hơn trước.

Tại Trung Quốc, giá bán xút lỏng thường được điều chỉnh nhiều lần theo những thỏa thuận đặt hàng giữa các doanh nghiệp sản xuất alumin và các doanh nghiệp sản xuất xút. Hơn nữa, do nhiều yếu tố như nhập khẩu nguyên liệu, khả năng xuất khẩu sản phẩm kém và hiệu quả yếu của thị trường trong nước nên tỷ lệ vận hành công suất của ngành sản xuất sợi viscose không cao, dẫn đến nhu cầu xút tương đối thấp. Hoạt động mua xút lỏng của ngành sản xuất giấy chủ yếu dựa trên nhu cầu thực tế, các nhà máy ít khi vận hành với những lượng tích trữ lớn.

Từ tháng 1 đến tháng 11/2022, tiêu thụ xút trên thị trường Trung Quốc theo số liệu chính thức đạt 33,5 triệu tấn. Theo các giả thiết và tính toán giá xút, quy mô thị trường xút Trung Quốc năm 2021 vượt 80 tỉ nhân dân tệ và trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 11/2022 đạt trên 140 tỉ nhân dân tệ.

Theo xu hướng tiêu thụ của ngành xút những năm gần đây, ước tính tiêu thụ xút tại Trung Quốc năm 2023 sẽ vượt 35 triệu tấn và năm 2028 sẽ vượt 38 triệu tấn, với quy mô tương ứng đạt trên 150 tỉ nhân dân tệ.