VINACHEM

Ngành sản xuất thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) của Trung Quốc nhìn chung đã hồi phục từ năm 2016, tuy nhiên các doanh nghiệp nông hóa tại đây vẫn đang phải đứng trước nhiều thách thức về mặt chính sách, quy mô sản xuất, môi trường và thị trường.

Sản xuất nông nghiệp với những thách thức lớn

Dân số Trung Quốc hiện nay là khoảng 1,34 tỷ người và dự báo sẽ lên đến 1,5 tỷ người vào năm 2033. Quốc gia đông dân nhất hành tinh này chiếm 22% dân số thế giới nhưng chỉ sở hữu 7% tổng diện tích đất canh tác trên toàn cầu. Tỷ lệ đô thị hóa tại đây đã lên tới 51% trong năm 2015 và dự kiến sẽ tiếp tục tăng mỗi năm 1% trong những năm tới. Điều đó có nghĩa là mỗi năm có 10 triệu người sẽ dịch chuyển từ các vùng nông thôn vào các thành phố. Sau khi di chuyển đến thành phố, lối sống và tiêu thụ thực phẩm của người dân cũng thay đổi rõ rệt. Ví dụ, một người nông dân trung bình chỉ tiêu thụ khoảng 12 kg dầu ăn mỗi năm, nhưng mức tiêu thụ này tăng lên đến 18 kg nếu người đó chuyển đến sống ở thành phố. Vì vậy, nhìn chung nhu cầu lương thực thực phẩm ở Trung Quốc đang tăng mạnh trong khi diện tích đất canh tác liên tục giảm để nhường chỗ cho các thành phố mới.

Diện tích đất canh tác trên mỗi đầu người dân Trung Quốc hiện nay là 1,5 mẫu, tương đương khoảng 1000 m2, thấp hơn nhiều mức trung bình 2.800 m2/người trên toàn cầu. Tài nguyên nước ngọt tính trên đầu người cũng chỉ đạt 2.200 m3 so với mức trung bình trên thế giới là 7.342 m3.

Năm 2016 Trung Quốc đã phải nhập khẩu khoảng 84 triệu tấn đậu nành, 22 triệu tấn ngũ cốc lương thực, 10,45 triệu tấn dầu ăn. Đất nước này cũng phải nhập khẩu những lượng lớn thịt, sữa, bông và đường để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của người dân.

Chính phủ Trung Quốc nhận thức rõ ý nghĩa chiến lược của ngành nông nghiệp trong nước đối với việc bảo đảm nguồn cung các loại lương thực thực phẩm chủ yếu cho đất nước. Tuy nhiên, đóng góp của nông nghiệp vào GDP toàn quốc đang ngày càng giảm. Năm 1950 ngành nông nghiệp chiếm tỷ trọng 74% trong GDP của Trung Quốc, nhưng đến năm 2016 tỷ lệ này giảm xuống chỉ còn 8%.

Thực trạng và những thách thức của ngành nông hóa

Năm 2015, tổng doanh thu các sản phẩm nông hóa toàn cầu đạt 56,5 tỷ USD. Sáu doanh nghiệp hàng đầu trên thế giới chiếm 75% thị phần, doanh thu trung bình của mỗi doanh nghiệp này đạt 7,1 tỷ USD.

Trong khi đó, toàn bộ ngành sản xuất nông hóa của Trung Quốc chỉ chiếm 13% thị phần toàn cầu và đạt tổng doanh thu khoảng 7,2 tỷ USD năm 2015. Hiện tại, ngành này có tổng cộng 2200 doanh nghiệp với doanh thu trung bình của mỗi doanh nghiệp chỉ khoảng 3,3 triệu USD.

Những thách thức hiện nay đối với ngành nông hóa Trung Quốc là tình trạng cung vượt cầu và sự phân tán nghiêm trọng trong sản xuất khiến cho lợi nhuận của các công ty trong ngành rất thấp. Báo cáo hàng năm của 25 công ty nông hóa niêm yết trên thị trường chứng khoán tại đây cho thấy lợi nhuận ròng của các công ty này chỉ đạt trung bình 2,85% trong năm 2015 và 1,68% trong năm 2016, tuy quý I/2017 có tăng nhẹ lên 4,85%. Trong khi đó, 6 công ty nông hóa hàng đầu thế giới như Monsanto, Syngenta, Dow, Dupont, BASF,... đều đạt lợi nhuận ròng trung bình 15-20%/ năm.

Có thể thấy, hiện đang có khoảng cách rất lớn về doanh số, lợi nhuận, chất lượng sản phẩm và hiệu quả hoạt động giữa các doanh nghiệp nông hóa hàng đầu thế giới và các doanh nghiệp nông hóa hàng đầu Trung Quốc.

Năm 2016, toàn bộ 10 doanh nghiệp nông hóa hàng đầu của Trung Quốc đều là các doanh nghiệp sản xuất nguyên liệu với định hướng xuất khẩu. Trong khi đó, các công ty sản xuất các sản phẩm hoàn thiện đang đứng trước những thách thức nghiêm trọng.

Năm 2015, công suất sản xuất thuốc BVTV của Trung Quốc đạt 3,741 triệu tấn, trong số đó 60% là dành cho xuất khẩu, xuất khẩu cũng chiếm khoảng 40% tổng doanh thu. Nhưng sự cạnh tranh quyết liệt về giá giữa các công ty nông hóa trên thị trường nội địa đã tiếp tục được chuyển sang thị trường quốc tế, khiến cho lợi nhuận trong xuất khẩu thuốc BVTV khá thấp.

Khối lượng xuất khẩu thuốc BVTV của Trung Quốc trong năm 2015 giảm 8,06% so với năm trước, giá trị xuất khẩu giảm 16,8% do xu hướng giảm giá. Trong năm 2016, giá xuất khẩu của các sản phẩm nông hóa tiếp tục giảm.

Trong sản xuất, hiện có nhiều doanh nghiệp “ma” trong số 2200 doanh nghiệp đăng ký sản xuất thuốc BVTV. Tuy tổng công suất toàn ngành đạt 3,7 triệu tấn, nhưng nhu cầu đối với sản phẩm chất lượng cao trên thực tế không vượt quá 1 triệu tấn. Vì vậy, chỉ 1/4 công suất hiện tại cũng đủ để đáp ứng nhu cầu của thị trường nội địa.

Về mặt đăng ký sản phẩm, hiện có hơn 34.000 sản phẩm thuốc BVTV đang được đăng ký tại Trung Quốc, nhưng trong số đó một phần ba là những sản phẩm đã lạc hậu và không còn được sử dụng, có nhiều sản phẩm bị đăng ký trùng lặp.

Nhìn chung, có thể nói thời hoàng kim của ngành sản xuất nông hóa tại Trung Quốc đã qua, nhưng nhu cầu của thị trường nông hóa tại đây vẫn còn cao do ngành nông nghiệp với ý nghĩa chính trị rất lớn sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong nền kinh tế Trung Quốc.

Tuy nhu cầu lương thực thực phẩm tiếp tục tăng nhưng diện tích đất canh tác ngày càng giảm, các nguồn tài nguyên cũng ngày càng cạn kiệt. Trong bối cảnh đó, thuốc BVTV sẽ là công cụ quan trọng giúp ngành nông nghiệp Trung Quốc gia tăng năng suất, đáp ứng nhu cầu lương thực thực phẩm của người dân.

Thế Nghĩa

Theo Agro.news, 6/2017